بررسی تأثیر قرق بر تراکم و غنای گونه‌ای بانک بذر خاک و تشابه آن با پوشش سطح زمین در مراتع کوهستانی پلور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‎ارشد، گروه مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس

2 گروه مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس؛ استان مازندران، شهرستان نور، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

3 گروه مرتعداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران

چکیده

یکی از روش­های حفاظت از گیاهان در اکوسیستم­های طبیعی، حفظ بذر آنها در خاک می­باشد. در تحقیق حاضر تأثیر قرق بر خصوصیات بانک بذر مراتع پلور مورد مطالعه قرار گرفت تا بتوان با شناخت آثار مثبت و منفی آن در منطقه نسبت به توصیه استفاده از آن به‌عنوان یک اقدام حفاظتی از گیاهان تصمیم­گیری کرد. تعداد 10 پلات 4 متر مربعی در هر یک از مناطق قرق و چرا شده مستقر گردید. در هر پلات حدود یک کیلوگرم خاک از هر یک از عمق­های 5-0 و 10-5 سانتی­متری برداشت شد. به مدت چهار ماه تمامی بذرهای جوانه زده در گلخانه شناسایی و شمارش شدند. در نهایت تراکم بذرها، غنای گونه­ای و تشابه بانک بذر با پوشش سطحی در هر پلات محاسبه شد. به‌منظور مقایسه میانگین­های خصوصیات بانک بذر در هر کدام از عمق­های خاک بین مناطق قرق و چرا شده از آزمون t غیرجفتی و بین دو عمق نمونه­برداری هر منطقه از آزمون t جفتی استفاده شد. نتایج نشان داد که تراکم و غنای گونه­ای ترکیب بانک بذر خاک و تشابه آن با پوشش سطح زمین در منطقه قرق به طور معنی­داری کمتر از منطقه چرا شده بود. به‎طور‎کلی نتیجه­گیری شد اگرچه قرق به‌عنوان یک روش اصلاح مرتع نقش مهمی در حفاظت از گیاهان در برابر چرای دام ایفا می­کند، اما برای حفاظت از ذخایر بذری خاک توصیه نمی­شود، چون با کاهش تراکم و غنای گونه­ای بانک بذر خاک و تشابه آن با پوشش سطح زمین موجب حذف برخی گیاهان در بلندمدت خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of exclosure on soil seed bank density, species richness and similarity to the above-ground vegetation in sub-alpine rangeland of Plour

نویسندگان [English]

  • Maryam Daneshgar 1
  • Reza Erfanzadeh 2
  • Hasan Ghelichnia 3
1 M. Sc. Student, Rangeland Management Department, Tarbiat Modares University
2 Assistant Professor, Rangeland Management Department, Tarbiat Modares University
3 Research Assistant Professor, Research Center for Natural Resources and Agriculture
چکیده [English]

    Using of the soil seed bank is one of the most important methods for plant conservation particularly in natural ecosystems. Different factors can affect the soil seed bank. In the present study, we investigated the effect of exclosure on soil seed bank richness and diversity to use the results in plant conservation projects. Therefore, 10 2*2 plots were established in each grazed and non-grazed areas. In each plot, about 1kg soil was taken from each depth i.e. 0-5 and 5-10 cm. Soil samples were transported to the greenhouse after cold stratification. All seeds germinated during the first four months were identified. The number of seeds per m2 and the number of species per plot were then calculated. Soil seed bank characteristics were compared between grazed and non-grazed areas using unpaired t-test. Paired t-test was performed to compare soil seed bank characteristics between the two depths in each area. The results showed that soil seed bank diversity, richness and similarity with aboveground vegetation were higher in grazed than non-grazed plots. We concluded although that exclosure has important role in plants conservation while it may lead to the extinction of some plant species through decreasing soil seed bank density and species richness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grazing
  • Plant conservation
  • Rangeland restoration
  • Soil seed bank characteristics

مراجع

- آذرنیوند، ح.، زارع چاهوکی، م.ع.، 1389. بوم شناسی مرتع. انتشارات دانشگاه تهران، 345 صفحه.
- بی­همتا، م. ر.، زارع چاهوکی، م. ع.، 1389. اصول آمار در علوم منابع طبیعی. انتشارات دانشگاه تهران، 300 صفحه.
- رحمتی، م.، عرب خدری، م.، جعفری اردکانی، ع. و خلخالی، س.، ع.، 1383. تاثیر شدت چرا و شیب بر هدررفت آب و خاک. فصلنامه پژوهش و سازندگی، 62 (1): 37-32.
- قلیچ­نیا، ح.، 1385. گزارش طرح ملی ارزیابی مراتع مختلف آب و هوایی. استان مازندران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
- کمالی، پ.، 1390. مقایسه تراکم و غنای بانک بذر خاک و تشابه آن با پوشش سطح زمین بین مناطق چرا شده و چرا نشده. پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه منابع طبیعی و علوم دریایی تربیت مدرس، 76 صفحه.
- مرادی، ع. و مفیدی، م.، 1391. تاثیر قرق بر ویژگی­های پوشش گیاهی در مراتع نیمه استپی سمیرم اصفهان. مجله علمی پژوهشی مرتع، 3 (1): 281-272.
- وهابی، م.، 1368. بررسی و مقایسه تغییرات پوشش، ترکیب گیاهی، تولید علوفه و سرعت نفوذ آب در وضعیتهای قرق و چرا در منطقه فریدن اصفهان. پایان‎نامه کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه تهران، 187 صفحه.
- Anderson, J., Mc Arthur, J. W. and Darwin, B. N., 1973. Feasibility of range improvement on the rangelands of the four corners economic development region.New Mexico State University Publishers, 124 p.
- Angassa, A. and Oba, G., 2010. Effects of grazing pressure, age of enclosures and seasonality on bush cover dynamics and vegetation composition in southern Ethiopia. Journal of Arid Environments, 74: 111-120.
- Asadian, G. M. and Akbarzadeh, M. R., 2009. The effects of the Enclosure on the improvement of the range lands in Hamedan province. Iranian journal of Range and Desert Research, 16 (3): 343-352.
- Asefa, D. T., Oba, G., Weladji R. B. and Colman, J. E., 1998. An assessment of restoration of biodiversity in degraded high mountain grazing lands in northern Ethiopia. Land Degradation & Development, 14: 25-38.
- Baskin, C. C. and Baskin, J. M., 1998. Germination Ecology of Seeds in the Persistent Seed Bank. Ecology Biogeography, and Evolution of Dormancy and Germination. Academic Press, San Diego.
- Bossuyt, B., Stichelmans, E. and Hoffmann, M., 2005.The importance of seed bank knowledge for the restoration of coastal plant communities a case study of salt marshes and dune slacks at the Belgian coast. International conference on Nature Restoration practices in European costal habitat, VLIZ Special Publication, 270-278.
- Burke, I. C., Lauenroth, W. K., Vinton, M. A., Hook, P. B., Kelly, R. H., Epstein, H. E., Augier, M. R., Robles, M. D., Aguilera, M. O., Murphy, K. L. and Gill, R. A.,1998. Plant–soil interactions in temperate grasslands. Biogeochemistry, 42: 121-143.
- Cassie, G. and Waters, M., 2001. Soil seed bank diversity and abundance in agriculture and forest areas, soil seed bank in Sewanee, Tennessee. Department of Biology.
- Chaideftou, E., Thanos,C. A., Bergmeier, E., Kallimanis, A. and Dimopoulos P., 2009. Seed bank composition and above-ground vegetation in response to grazing in sub Mediterranean oak forests (NW Greece). Journal of Plant Ecology, 206: 335-345.
- Dreber, N., Oldelanda, J. and Rooyenb, G. M. W., 2011. Species, functional groups and community structure in seed bank of the arid Nama Karo: Grazing impacts and implications for rangeland restoration. Agriculture, Ecosystems and Environment, 141(3-4): 399-409.
- Erfanzadeh, R., Hendrickx, F., Mealfait, J.P. and Hoffmann, M., 2010. The effect of succession stage and salinity on the vertical distribution of seeds in salt marsh soils. Flora, 205: 442-448.
- Erfanzadeh, R., Hosseini Kahnuj, S. H., Azarnivand, H. and Petilon, J., 2013. Comparison of soil seed banks of habitats distributed along an altitudinal gradient in northern Iran. Flora, in press.
- Frischnecht, C. N. A., Perry Plummer, R. E. and Eckert, Jr., 1965. Problems in artificial and natural revegetation of the arid watershed scale vegetation zone of Utah arid Nevada. Joural of Range Managment, 18: 59-65.
- Johnson, J. R. and Payne. J. F., 1968. Sagebrush reinvasion as affected by some environmental influences. Journal of Range Managment, 21(4): 209-213.
- Jutlia, H., 1998. Seed bank of grazed and ungrazed Baltic seashore meadows. Journal Vegetation Science, 9(3): 395-408.
- Jacquemyn, H., Carmen Van, M., Brys, R., Honnay, O., 2011. Management effects on the vegetation and soil seed bank of calcareous grasslands: An 11-year experiment. Biological Coservation, 144: 416-422.
- Kinloch, J. E. and Friedel, M. H., 2005. Soil seed reserves in arid grazing lands of central Australia. Journal of Arid Environments, 60(1): 133-161.
- Mengistu, T., Teketay, D., Hulten, H. and Yemshaw, Y., 2005. The role of enclosures in the recovery of woody vegetation in degraded dry land hillsides of central and northern Ethiopia. Journal of Arid Environments, 60: 259-281.
- Navie, S. C., Cowley, R. A. and Rogers, R. W., 1996. The relationship between distance from water and soil seed bank in a grazed semi-arid subtropical rangeland. Australian Journal of Botany, 44(4): 421-431.
- Nicol, J. M., Muston. S., D’Santos, P., McCarthy, B. and Zukowski, S., 2007. Impact of sheep grazing on the soil seed bank of a managed ephemeral wetland: implications for management. Australian Journal of Botany, 55: 103-109.
- Osem, Y., Perevolotsky, A. and Kigel, J., 2006. Similarity between seed bank and vegetation in a semi-arid annual community the role of productivity and grazing. Journal of Vegetation Science, 17(1): 29-36.
- Stark, K. E., Arsenault, A. and Bradfield, G. E., 2008. Variation in soil seed bank species composition of a dry coniferus forest: spatial scale and sampling considerations. Plant Ecology, 197: 173-181.
- Sternberg, M., Gutman, M., Perevolotsky, A. and Kigel, J., 2003. Effects of grazing on the soil seed bank dynamics: An approach with functional groups. Journal of Vegetation Science, 14(13): 375-386.
- Snyman, H. A., 2004. Soil seed bank evaluation and seedling establishment along a degradation gradient in a semi-arid rangeland. African Journal of Range and Forage Science, 21: 37-47.
- Thompson, k. and Grime, J. P., 1979. Seasonal variation in the seed banks of herbaceous species in ten contrasting habitats. Journal of Ecology, 67: 893-921

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 آذر 1392
  • تاریخ بازنگری: 19 شهریور 1393
  • تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار