اولین گزارش سرخشکیدگی سیتوسپورایی از درختان لور (Carpinus orientalis Mill) در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 محقق، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد، دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، تهران، ایران.

4 کارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران- نوشهر، ایران.

5 استادیار پژوهش، ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی نوشهر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، نوشهر، مازندران، ایران.

10.22092/ijfrpr.2024.363721.1605

چکیده

مقدمه: جنس لور (Carpinus orientalis Mill) یکی از درختان بومی ایران است که در جنگل‌های شمال کشور ایران می‌روید. این گیاه درختی تا درختچه‌ای در مقایسه با دیگر گونه‌ی گیاهی هم جنس خود به نام ممرز (Carpinus betulus L.)، دارای تنه کوتاه‌تر و بسیار منشعب‌تر بوده و در مناطق رو به آفتاب و صخره‌ای رشد می‌کند. گونه‌های قارچی جنس سیتوسپورا (Cytospora spp.) به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد کننده شانکر شناخته می‌شوند و در درختان ضعیف و یا درختانی که تحت تاثیر عوامل تنش‌زا مانند تنش رطوبت، تنش یخبندان، آفتاب‌سوختگی و یا صدمات مکانیکی (ناشی از عوامل غیرزنده یا زنده مانند حشرات) قرار گرفته‌اند، خسارت ایجاد می‌کنند. وقوع بیماری توسط گونه‌های مختلف جنس سیتوسپورا در طیف وسیعی از میزبان‌ها، از جمله گونه‌های جنس‌ صنوبر، بید، افرا، نارون، توسکا، زبان گنجشک، درختان میوه هسته‌دار، بارانک، درختان میوه دانه‌دار، زالزالک و بسیاری دیگر گزارش شده است.
مواد و روش‌ها: به منظور شناسایی علت سرخشکیدگی درختان لور در استان مازندران، طی نمونه‌برداری از مناطق مختلف، نمونه‌هایی از درختان دارای علائم سرخشکیدگی جمع‌آوری و ضمن ثبت مختصات جغرافیایی، به آزمایشگاه بیماری‌شناسی منتقل شد. شاخص‌ترین علامت بیماری از فواصل دورتر، شاخه‌های سرخشکیده، مرده یا در حال مرگ بود. شانکرها در هوای مرطوب صمغی بوده و در این شرایط رزین کهربایی شفاف از شانکر تراوش شده‌بود و در نهایت به پوسته سفید آشکار روی شاخه‌ها قابل مشاهده بود. در نهال‌های جوان برگ‌های خشک شده برروی شاخه‌ها باقی مانده و نهال‌ها به طور کامل خشک شده بود که نشانگر شدت بالای بیماری در این درختان بود. با استفاده از کشت مستقیم توده اسپوری کنیدیوماتا از محل تراوشات شانکر، هم‌چنین ضدعفونی و کشت بافت‌های آلوده درخت برروی محیط سیب‌زمینی دکستروز آگار، سه جدایه قارچی حاصل شد که پس از خالص سازی، در دمای 2±23 درجه سلسیوس و تاریکی نگه‌داری گردید. پس از خالص سازی جدایه‌ها به روش تک اسپور، بررسی برخی خصوصیات ریخت‌شناسی جدایه‌های قارچی شامل شکل و اندازه اسپور، قطر پرگنه، سرعت رشد و میزان حضور رنگدانه‌ها برروی محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار انجام شد.
نتایج: نتایج بررسی‌ها نشان داد رشد قارچ برروی محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار سریع بوده و میسلیوم‌های هوایی کرم مایل به سفید، شفاف، توده نسبتا پنبه‌ای، کنیدی‌های شفاف، تک سلولی، با دیواره نازک و بدون سپتا تشکیل داد، همچنین برش عرضی بافت آلوده به علائم شانکر کنیدیوفورهای بلند را درون لوکول‌های استروماتای قارچی نشان داد. بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی، قارچ تحت عنوان Cytospora sp. شناسایی و شباهت این گونه با گونه C. decipiens تایید شد. این اولین گزارش از زوال درختان لور در اثر قارچ Cytospora از ایران می‌باشد.
نتیجه‌گیری: بررسی اپیدمیولوژی و مدیریت بیماری شانکر سیتوسپورایی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا در شرایط خشکسالی و تنش‌‌های پیش‌بینی شده‌ی پیشرو، توسعه‌ی آن بسیار شدید خواهد بود. در حال حاضر، با توجه به افزایش گزارشات ناشی از زوال درختان ناشی از قارچ Cytospora sp. به ویژه در گونه‌های جنس ممرز، اطلاعات کم در خصوص دامنه میزبانی قارچ عامل بیماری و اپیدمیولوژی آن، و هم‌چنین نقش احتمالی تغییرات آب و هوایی در گسترش زوال این گونه‌های جنگلی، مدیریت این بیماری مستلزم مطالعات بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

First Report of Cytospora Shoot Dieback on Oriental hornbeam (Carpinus orientalis Mill.) in Iran

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Masoomeh Zamani 1
  • Narges Sepasi 2
  • Yazdanfar Ahangaran 3
  • Hossein Lazarboni 4
  • Ebrahim Zarghani 5
1 Assistant Professor, Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
2 Researcher, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
3 MSc, Natural Resources and Watershed Management Organization.
4 MSc, Natural Resources Office, Mazandaran Province- Nowshahr, Iran.
5 Assistant Professor, Botanical Garden of Noshahr, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Carpinus orientalis
  • Cytospora
  • Decline
  • Oriental hornbeam
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 08 خرداد 1403

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 26 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 08 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار