مطالعه زیست‌ جغرافیای جمعیت‌های Reticulitermes sp. near lucifugus در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، بخش تحقیقات رده بندی حشرات، ص. پ. 1454-19395، تهران

چکیده

خانواده Rhinotermitidae که موریانه‌های چوب مرطوب نامیده می‌شوند، درتمام مناطق جغرافیای حیاتی جهان زندگی می‌کنند. از این خانواده جنسReticulitermes  منحصراً در مناطق نیمکره شمالی انتشار دارد. زیستگاه گونه‌های این جنس به‌طور‌کلی در مناطق معتدل واقع شده و دامنه انتشار آنها بطرف شمال 1000 کیلومتر بیشتر از سایر جنس‌های موریانه می‌باشد. بررسی زیست‌جغرافیای گونه‌های جنس Reticulitermes در کشورهای همسایه ایران نشان داده است که این جنس در کشورهای افغانستان، ترکمنستان و پاکستان و همچنین در شبه جزیره عربستان انتشار ندارد ولی گونه Reticulitermes clypeatus از عراق و R. lucifugus از ترکیه و جمهوری آذربایجان گزارش شده‌اند. در رابطه با زیست‌جغرافیای جنس Reticulitermes در ایران تاکنون مطالعه‌ای انجام نشده است. در این بررسی جمع‌آوری طبقات مختلف نمونه‌های Reticulitermes sp. near lucifugus از نقاط مختلف ایران، بویژه مناطق شمال غربی، غرب و مناطق مرکزی انجام گرفت. در نمونه‌برداری‌ها سعی گردید تا طبقه سرباز که در تعیین نام علمی اهمیت زیادی دارد، جمع‌آوری شود. سپس با استفاده از دستگاه GPS مشخصات جغرافیایی مکان‌های نمونه برداری تعیین گردید. بررسی‌های انجام شده نشان داد که جمعیت‌های Reticulitermes sp. near lucifugus  در ایران 3 تیپ زیستگاه را انتخاب می‌کنند. الف- میکروزیستگاه‌های معتدل مرطوب: در این زیستگاه‌ها میکروکلیماهایی توسط درختستان‌هایی که در داخل یا اطراف آنها آب جریان دارد بوجود می‌آید در حقیقت شرایط کلیمایی معتدل مرطوب دارند، مانند میکروزیستگاه‌هایی که در دامنه کوه‌های شمال روستاهای طرق (شهرستان نطنز)، سانسیز (طارم علیا)، عمارت (شهرستان درود)، سفید کوه (بین خرم‌آباد و الشتر) و حومه شهرستان های شهرکرد و لردکان وجود دارند . ب- زیستگاه مدیترانه‌ای: از مهمترین ویژگی‌های این نوع زیستگاه بالا بودن ضریب خشکی (20 تا 25) و پایین بودن حداقل‌های سردترین ماه سال (10- تا 5+ درجه سانتی‌گراد) می‌باشد، مانند زیستگاه‌های موجود در کلیبر و خدا آفرین. ج- زیستگاه نیمه‌خشک سرد: در این زیستگاه ضریب خشکی 10 تا 20 می‌باشد. از مناطق جمع‌آوری، زنجان و بابا سرخه (بیجار) این تیپ زیستگاه را دارا می‌باشند. همچنین بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که جمعیت های Reticulitermes sp. near lucifugus در ایران در محدوده 46 درجه تا 51 درجه طول شمالی و 31 درجه تا 39 درجه عرض شمالی و به‌طورکلی در ارتفاعات 1300 تا 2600 متر ارتفاع از سطح دریا زندگی می‌کنند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Zoogeographical study of Reticulitermes sp. near lucifugus (Isoptera: Rhinotermitidae) in Iran

نویسنده [English]

  • R. Ghayourfar
چکیده [English]

Family Rhinotermitidae, so-called damp-wood termites, occur in all zoogeographical regions. Of this family, genus Reticulitermes Holmgren is recorded only from Holarctic region. Habitats of Reticulitermes species locate mainly in temperate regions and its range of distribution toward the north is 1000 kilometer higher than the other members of the genus Rhinotermitidae. There are no records of Reticulitermes in Afghanistan, Turkmenistan, Pakistan and Arabian Peninsula.
R. clypeatus Lash. and R. lucifugus (Rossi) has been recorded from Iraq and Turkey, Republic of Azerbaijan, respectively. The geographical distribution of Reticulitermes has not yet been studied in Iran. In order to study zoogeography of Reticulitermes sp. near lucifugus populations, different parts of Iran were visited and in these circumstances castes of termite, particularly soldiers were collected. Geographical characterization of sampling sites was identified using GPS. Results suggest that populations of Recticulitermes sp. near lucifugus occupy 3 types of habitats:
I. Temperate microclimates, such as Targh (Natanz), Sansis (Tarom-e olia), Emarat (Doroud), Sefid Koh (Between Khoram abad and Alashtar) and suburbs of Shahr-e-Kord and Lordekan. II. Mediterranean habitats, such as Kaleibar and Khodaafrin region (Northwest of Iran). III. Cold semiarid habitats, such as Zanjan and Baba-Sorkhe (Bijar). Also, results indicate that populations of Reticulitermes sp. near lucifugus in Iran are restricted in 46˚E to 51˚E and 31˚N to 39˚N, and between 1300m and 2600m above sea level.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reticulitermes lucifugus
  • Zoogeography
  • distribution
  • Iran
  • Isoptera
  • Taxonomy

مراجع

Austin, J.W., Szalanski, A. L. and Cabrera, B. J., 2004a. Phylogenetic analysis of the subterranean termite family Rhinotermitidae (Isoptera) by using the mitochondrial cytochrome oxidasII gene. Annals Entomological Society of America, 97(3): 548-555.
- Austin, W. J., Szalanski, A. L. and Kard, B. M., 2004b. Distribution and genetic variation of Reticulitermes (Isoptera: Rhinotermitidae) in Oklahoma. Florida Entomologist, 87(2): 152-159.
- Austin, J. W., Szalanski, A. L., Scheffrahn, R. H. and Messenger, M. T., 2005. Genetic variation of Reticulitermes flavipes (Isoptera: Rhinotermitidae) in North America using the mitochondrial rRNA 16S gene. Annals Entomological Society of America, 98: 980-988.
- Austin, J. W., Szalanski, A. L., Ghayourfar, R., Kence, A. and Gold, R. E., 2006. Phylogenetic and genetic variation of Reticulitermes (Isoptera: Rhinotermitidae) from the Eastern Mediterranean and Middle East. Sociobiology, 47(3): 873-890.
- Clement, J. L., Bagneres, A. G., Uva, P., Wilfert, L., Quintana, A., Reingard, J. and Dronnet, S., 2001. Biosystematics of Reticulitermes termites in Europe: morphological, chemical and molecular data. Social Insect, 48: 202-215.
- Harris, G., 1971. A list of recorded insect fauna of Syria. Part 2. University of Aleppo, Aleppo, Syria, 306pp.
- Harris, G., 1972a. The economic insects [of Syria and neighboring countries]. University of Aleppo, Aleppo, Syria, 465pp.
- Harris, G. 1972b. The economic insects [of Syria and neighboring countries]. Laboratory and field part. University of Aleppo, Aleppo, Syria, 138pp.
- Henderson, G. and Fei, H., 2003. Comparison of native subterranean termite and Formosan subterranean termite biology. Department of Entomology, LSU Ag Center. Available on: http://www.lsuagcenter.com/en/environment/insects/Termites/formosan_termites/native_formosan.(Accessed February 28, 2007.).
- Krishna, K. and Weesner, F. M., 1969. Biology of termites, Academic Press, New York, Vol. I, 598pp.
- Marini, M. and Mantovani, B., 2002. Molecular relationships among European samples of Reticulitermes. Mol. Phylogenetic Evolution, 22: 454-459.
- Szalanski, A. L., Austin, J. W. and Owens, C. B., 2003. Identification of Reticulitermes spp. (Isoptera: Rhinotermitidae) by polymerase chain reaction- restriction fragment length polymorphism. Journal of Economic Entomology, 96: 1514-1519.
- Uva, P J., Clement, L., Austin, J. W., Zaffagnini, V., Quitana, A. and Bagneres, A. G., 2004. Origin of a new Reticulitermes termite inferred from mitochondrial DNA data. Mol. Phylogenetic Evolution, 30: 344-353.
- Weidner, V. H., 1960. Vergleichende morphologische Betrachtung der Soldaten der europaischen und vorderasiatischen Reticulitermes Arten. Entomologische Mitteilungen, aus dem Zoologischen MuseumHamburg. Hamburg, 30: 145-160.
- Weidner, V. H., 1970. Einburgerungsmoglichkeiten fur die vom Menachen eingeschlepten Insekten, erlautert an einigen Beipielen aus Nordwestdeutschland. Entomologische Zeitschrift, Pp: 101-112.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 تیر 1385
  • تاریخ بازنگری: 19 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1385

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار