اثر مدیریت جنگل روی آتش‎سوزی جنگل‎های استان گلستان در سال 1389 با استفاده از GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده‎مسئول، دانش‎آموخته کارشناسی ‎‎ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‎طبیعی گرگان

2 دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‎طبیعی گرگان

3 دانش‎آموخته کارشناسی ‎‎ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم‎کشاورزی و منابع‎طبیعی ساری

4 کارشناس‎ارشد مرتعداری، اداره کل منابع‎طبیعی و آبخیزداری استان گلستان

چکیده

یکی از راه‎های دوام و بقای جنگل تهیه و اجرای طرح‎های جنگلداری است که موجب حفظ آن در شرایط بحرانی از‎جمله آتش‎سوزی جنگل می‎شود. هدف این تحقیق بررسی اثر مدیریت جنگل در قالب طرح‎های جنگلداری فعال بر روی میزان سطح و مدت زمان تداوم آتش‎سوزی نسبت به مناطق جنگلی با طرح جنگلداری غیرفعال و یا فاقد طرح جنگلداری در سال 1389 در استان گلستان بود. بدین منظور، ابتدا اطلاعات شاخص‎های مدیریتی مهم در مدیریت صحیح یک طرح جنگلداری بر اساس فرم‌های پیشرفت فیزیکی و سایر داده‎های موجود به تفکیک قطعه وارد بانک اطلاعاتی آن در محیط GIS شد. سپس اطلاعات مربوط به سطح گسترش آتش‎سوزی جنگل‎ها بهمراه مدت زمان ماندگاری آتش‎سوزی وارد محیط GIS شد. و با هم‎پوشانی محدوده مناطق دچار حریق بر روی مناطق جنگلی از لحاظ مکانی و آماری مورد تحلیل قرار‎گرفتند. بر اساس نتایج بدست‎آمده، از بین عوامل مدیریتی مورد بررسی بر روی زمان ماندگاری و سطح آتش‎سوزی‎ها، در محدوده طرح‎های جنگلداری فعال، با استفاده از رگرسیون گام به گام، 70/71 درصد از افزایش زمان تداوم آتش‎سوزی‎ها، مربوط به کمبود یا فقدان میزان تراکم جاده‎های جنگلی، کانال‌کشی و حصارکشی در طرح‎های جنگلداری بوده و حدود 90 درصد افزایش سطح آتش‎سوزی‎ها مربوط به سه عامل مدیریتی، کمبود نیروی انسانی، کاهش عملیات پرورشی و حفرکانال- حصارکشی می‌باشد. به‌طور‎کلی وجود طرح‎های جنگلداری ضمن اینکه باعث حفاظت جنگل در مقابل گسترش سطح و مدت زمان تداوم آتش‎سوزی می‌گردد، بکارگیری شاخص‎های مدیریتی مهم داخل طرح‎های جنگلداری مطابق با اصول علم جنگلداری، در حفاظت جنگل در مواقع بحرانی از اهمیت بالایی برخوردار می‎باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Forest management impacts on forest fires in Golestan province by GIS application

نویسندگان [English]

  • O. Abdi 1
  • Sh. Shetaei 2
  • Z. Shirvani 3
  • M.R. Naghavi 4
چکیده [English]

Developing and implementing forest management plan is a way to conserve forests in critical situations such as forest fire. The aim of this research was to comparatively study fire occurrence in managed and unmanaged forests in terms of fire duration and coverage in Golestan province in 2010. For this purpose, first the information on major forest management items was imported into GIS database for each parcel. Then, the data for fire duration and burned area obtained from various resources was imported into GIS. Finally, data on the forest fire affected areas was overlaid on the forests area by GIS spatial and statistical analysis. Based on the results, there was strong positive correlation (71.70 %) between fire duration and lack of forest roads density, fencing and channel excavation in forests projects. While, about 90% increase in burned areas was attributed to three factors; lack of skilled personnel, decreasing of silvicultural practices and fencing /channel excavation operations. Generally, forest management plans based on the forestry science principals, have great importance in forest conservation in critical circumstances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forest management plan
  • forest fire
  • fire spread
  • GIS
- بازرگان لاری، ع.، 1386. ارائه رگرسیون خطی کاربردی. انتشارات مرکز نشر دانشگاه شیراز، 239صفحه.
- بذرافشان، ا.، معینی، ا. و علیزاده پایین افراکتی، ا.، 1386. استفاده از مدل‌ها و شاخص‌های مختلف برای پیش‌بینی وقوع آتش‌سوزی درجنگل و مراتع. دومین همایش مقابله با سوانح طبیعی، 10 صفحه.
- خانلری، د.، 1390. اصول تهیه و ارزیابی طرح‌های جنگلداری. مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، 269 صفحه.
- رافت‎نیا، ن. و همتی خشکدشتی، و. 1385. تهیه نقشه و تعیین مشخصات شبکه‎بندی جاده های جنگلی جنگل آموزشی دکتر بهرام نیا (سری یک شصت کلا). طرح پژوهشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 40 صفحه.
- کردجزی، ک.، رحمانیان، م.، باقری، س. و ملاعرازی، ع.، 1390. تحلیل همدید و آماری آتش‌سوزی در جنگل‌های استان گلستان مطالعه موردی پاییز 1389. نخستین همایش بین المللی آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع‌طبیعی، 10 صفحه.
- محمدی، ف.، شعبانیان، ت.، پورهاشمی، م. و فاتحی، پ.، 1389. تهیه نقشه خطر آتش‌سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHP در بخشی از جنگلهای پاوه. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18 (4): 569-586.
- Amatulli, G., Perez-Cabello, F. and De la Riva J., 2007. Mapping lightning/human-caused wildfires occurrence under ignition point location uncertainty. Ecological Modeling, 200 (3-4): 321-333.
- Chou, Y.H., Minnich, R.A. and Chase, R.A., 1993. Mapping probability of fire occurrence in San JacintoMountains. California, USA. Environment Management, 17: 129–140.
- Pewb, K.L. and Larsen, C.P.S., 2001. GIS analysis of spatial and temporal patterns of human-caused wildfires in the temperate rain forest of Vancouver Island, Canada. Forest Ecology and Management, 140: 1–18.
- Vega Garcia, C., Woodard, P.M., Titus, S.J., Adamowicz, W.L. and Lee, B.S., 1995. A logistic model for predicting the daily occurrence of human caused forest fires. International Journal of Wild land Fire, 5: 101–111.
- Zhang, Z.X., Zhang, H.Y. and Zhou, D.W., 2010. Using GIS spatial analysis and logistic regression to predict the probabilities of human-caused grassland fires. Journal of Arid Environments, 74: 386–393.