زیست شناسی پسیل‌ پدهEgeirotrioza ceardi (Hem.: Triozidae) در استان تهران

باب مراد, مهری; زمانی, سیده معصومه; زینالی, ستار

doi:10.22092/ijfrpr.2024.365928.1625

زیست شناسی پسیل‌ پدهEgeirotrioza ceardi (Hem.: Triozidae) در استان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ نویسنده مسئول، مربی پژوهش، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. پست الکترونیک babmorad@gmail.com

² استاد‌یار، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ کارشناس، تهران، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران. ایران

10.22092/ijfrpr.2024.365928.1625

چکیده

سابقه و هدف: گونه پده (Populus euphratica) درختی سریعالرشد از خانواده Salicaceae بوده که بهصورت بیشهزارهای طبیعی در اکثر مناطق ایران وجود دارد. این گونه گیاهی بهعنوان یکی از منابع ارزشمند برای تولید چوب محسوب میگردد. پسیل Egeirotrioza ceardi از خانواده Triozidae، یکی از آفات مهم و اختصاصی درختان پده در رویشگاههای طبیعی و دست کاشت کشور از جمله استان تهران بشمار میآید. این آفت با ایجاد تراکم بالای گال، موجب اختلال در عمل فتوسنتر، زرد شدن و ریزش پیش از موعد برگها میگردد. در این تحقیق زیست شناسی آفت و عوامل کنترل کننده طبیعی آن، طی سالهای 1397 و 1398 روی درختان پده در باغ ملی گیاهشناسی ایران مورد مطالعه قرار گرفت. هدف از این تحقیق، تعیین نقاط قوت و ضعف این گونه پسیل و شناسایی عوامل موثر در کنترل جمعیت آفت میباشد.
مواد و روشها: این بررسی در شرایط صحرایی و آزمایشگاهی انجام شد. به منظور بررسی تغییرات جمعیت مراحل زیستی پسیل پده، میزان خسارت آفت و دشمنان طبیعی آن، نمونهبرداری منظم بهفاصله هر هفته تا 15 روز یکبار، روی 10 تا 12 اصله درخت پده، صورت گرفت. نمونهبرداری بهصورت تکان دادن 20شاخه (با طول 50 سانتیمتر) تصادفی از چهار جهت هر درخت، درون تله اشنایدر و بههمین ترتیب برداشت تصادفی 20 شاخه دیگر در این جهات انجام شد. پس از انتقال شاخههای قطع شده داخل کیسههای پلاستیکی به آزمایشگاه، تعداد 80 برگ و 20 سرشاخه از نمونههای هر درخت بهطور تصادفی چیده شد. با مطالعه این نمونهها در زیر استریو میکروسکپ، نسبت به شمارش تعداد تخم و پورههای پسیل، تعداد گال و همچنین پورههای پارازیت شده توسط زنبور اقدام گردید. برخی از نمونهها پرورش داده شدند و تعدادی در الکل 75 و 80 درصد نگهداری شدند. به منظور بررسی بیولوژی آفت در شرایط کنترل شده، تعداد 100 جفت حشره کامل نر و ماده (هر نمونه یک جفت حشره نر و ماده) روی شاخه نهالهای گلدانی، محصورشده با کیسههای توری، رهاسازی شده و در شرایط طبیعت مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج: در باغ گیاهشناسی ملی ایران، حشرات کامل پسیل E. ceardi، از اواسط اسفند، روی درختان پده ظاهر شده و تا اوایل اردیبهشت، در طبیعت حضور داشتند. باتوجه به تفاوت شرایط آب و هوایی طی دو سال، این حشرات از اواخر اسفند یا اوایل فروردین، همزمان با باز شدن جوانههای برگ شروع به تغذیه از این برگها نمودند. حشرات ماده از اواخر اسفند یا اوایل فروردین شروع به تخمریزی روی سرشاخههای جوان پده، لابلای جوانهها و همچنین سطوح فوقانی و تحتانی برگهای جوان نمودند. تعداد تخمهای گذاشته شده توسط هر حشره ماده بهطور متوسط در سالهای 1397 و 98 بهترتیب 47/13± 03/75 و 04/12± 71/63 عدد بوده است، میانگین دوره تخمگذاری حشرات ماده در سال 97، 98/1± 30/10 روز و در سال 98، 58/1 ± 24/7 روز محاسبه گردید. تفریخ تخمها و ظهور پورههای سن اول از اوایل فروردین یا اواسط این ماه آغاز گردید. میانگین دوره جنینی تخمها، در سال1397، 42/3± 38/10 روز و در سال 98، 23/4± 87/13 روز طول کشید. این حشره دارای ۵ سن پورگی است. پورهها از شیره برگها تغذیه نموده و داخل گالهایی روی سطوح فوقانی و تحتانی برگها مستقر میشوند. فعالیت پورهها، از اوایل یا اواسط فروردین آغاز شده وتا اواخر آبان، داخل گالهای روی درخت پده ملاحظه شدند. پورههای سن پنجم، زمستان را داخل گال برگهای خشکیده سپری نمودند. این حشره طی دو سال بررسی در باغ گیاهشناسی، یک نسل در سال ایجاد نمود. نسبت جنسی حشرات نر به ماده روی درختان پده، در سال 1397، 1: 44/1 و در 1398، 1 :92/1 بوده است. در این بررسی، بالغ بر ده گونه از بندپایان شکارگر، روی مراحل زیستی این آفت فعالیت تغذیهای داشتند. پرندگان نیز، شکارگر پورهها و همچنین زنبورهایی از خانواده Encyrtidae و جنسspp. Psyllophagus، پارازیت پورههای این آفت بودند.
نتیجهگیری: اگرچه تغییرات آب و هوایی بویژه وجود سرما و بارندگی زیاد در ماههای اسفند و فروردین، نقش عمدهای در کنترل جمعیت حشرات کامل این آفت داشت، اما دشمنان طبیعی موجود، نقش قابل ملاحظهای در کنترل طبیعی این آفت نداشتند. در شرایط آب و هوایی تهران، یکی از راهکارهای مهم مبارزه شیمیایی، علیه حشرات کامل پسیل پده، تخم و همچنین پورههای سن اول، قبل از ورود این پورهها به داخل گالها، از اواخر اسفند تا اوایل اردیبهشت میباشد. مناسب ترین روش کنترل مکانیکی، بهصورت جمعآوری برگهای خشکیده و آلوده به گال، روی درختان پده و ریخته شده پای این درختان، از اواخر پاییز تا اوایل اسفند و سپس انهدام و سوزانیدن این برگها میباشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آفات گیاهی

عنوان مقاله [English]

Biological study of Egeirotrioza ceardi in Tehran province

نویسندگان [English]

Mehri Babmorad ¹
Seyedeh Masoomeh Zamani ²
Sattar Zeinali ³

¹ Corresponding author, Senior Research Expert, Research Division of Conservation and Protection, Research Institute of Forests and Rangelands, Agriculture Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran, Email: babmorad@gmail.com

² Assistant Prof., Research Division of Conservation and Protection, Research Institute of Forests and Rangelands, Agriculture Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

³ Research Expert, Research Division of Conservation and Protection, Research Institute of Forests and Rangelands, Agriculture Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]