ارزیابی همزیستی برخی گونه‌های صنوبر با قارچ‌های آربسکولار و تاثیر همزیستی میکوریزی بر نهال-های یکساله صنوبر تبریزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران

3 محقق، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/ijfrpr.2024.365107.1619

چکیده

سابقه و هدف: گونه‌های مختلف جنس صنوبر به دلیل رشد سریع، تولید زی‌توده بالا و سازگاری خوب با مناطق اقلیمی مختلف، گونه­­های درختی مهمی در برنامه­های زراعت چوب هستند. از طرف دیگر، قارچ­های میکوریز آربسکولار می­توانند همزیستی خوبی با گونه­های مختلف صنوبر برقرار کنند که در نتیجه این همزیستی متغیرهای رشد، تولید زی‌توده، جذب آب و عناصر غذایی و همچنین مقاومت صنوبرها نسبت به تنش‌های محیطی افزایش می‌یابد. بنابراین بررسی فعل و انفعالات بین درختان صنوبر و جامعه میکروبی خاک و همچنین بررسی تأثیر همزیستی میکوریزی در مراحل اولیه رشد صنوبرها، می­تواند زمینه­ای برای تولید نهال­های قوی­تر و سالم­تر با پیامدهای مطلوب احتمالی برای رشد آنها در سال­های آتی فراهم سازد.
مواد و روش­ها: در این مطالعه در ابتدا درصد کلنیزاسیون میکوریزی ریشه برخی گونه­های صنوبر (موجود در کلکسیون تحقیقاتی صنوبر در ایستگاه تحقیقاتی البرز) با قارچ­های میکوریز آربسکولار در شرایط طبیعی بررسی و سپس با توجه به درصد بالای همزیستی میکوریزی صنوبر تبریزی-رقم سالاری و اهمیت این رقم به عنوان یک صنوبر پرمحصول در برنامه­ زراعت چوب مناطق خارج از شمال، قارچ­های همزیست با این رقم صنوبر از طریق ویژگی‌های مورفولوژیکی اسپورهای موجود در خاک ریزوسفر شناسایی و قارچ­های شناسایی­شده برای تولید نهال­های میکوریزی استفاده شد. در مرحله بعد، قلمه­های این رقم صنوبر در گلدان­های پرشده با خاکی با بافت لومی- رسی کاشته شدند. در زمان کاشت قلمه­ها، مایه تلقیح میکوریزی در اطراف هر قلمه اضافه شد. پس از یک دوره رویش، زنده­مانی و ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی (متغیرهای رشد و تولید زی­توده و متغیرهای فیزیولوژیکی برگ) و بیوشیمیایی (عناصر غذایی اصلی و کمیاب اندام‌های ریشه، ساقه و برگ) نهال‌های یک­ساله میکوریزی و غیرمیکوریزی صنوبر مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت.
نتایج: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که درصد کلنیزاسیون میکوریزی ریشه گونه- کلن­های مختلف صنوبر با قارچ­های میکوریز آربسکولار متفاوت و بیشترین درصد کلنیزاسیون میکوریزی ریشه مربوط به گونه­های تبریزی (رقم سالاری) (P. nigra 62/154) و پده                                   (P. euphratica) و کمترین درصد مربوط به گونهP. deltoides 69/55 بود. در نمونه‌های جمع‌آوری شده از ناحیه ریزوسفر درختان صنوبر تبریزی (رقم سالاری)، پنج گونه قارچ میکوریز آربسکولار شامل Glomus aggregatum، Diversispora tortuosa، Scutellospora heterogama،  Septoglomus constrictumو  Claroideoglomus luteumشناسایی شد. نتایج تجزیه و تحلیل­ آماری داده­ها نشان داد که تیمار میکوریزی، تأثیر مثبت معنی­داری (01/0> P) بر متغیرهای رشد (قطر و طول ساقه)، تولید زی‌توده (زی‌توده خشک ریشه و اندام هوایی و زی‌توده خشک کل)، محتوای نسبی آب برگ و غلظت کل عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی و مس) برخی اندام­های گیاهی نهال‌های صنوبر داشت. همچنین در نهال­های میکوریزی صنوبر، افزایش معنی‌دار میزان پرولین، قندهای محلول و فعالیت آنزیم­های آنتی‌اکسیدانی برگ نسبت به نهال­های غیرمیکوریزی مشاهده شد.
نتیجه­گیری کلی: درصد بالای همزیستی میکوریزی گونه­های مختلف صنوبر با قارچ­های میکوریزی تحت شرایط طبیعی و تأثیر مثبت همزیستی میکوریزی بر نهال­های یک­ساله صنوبر تبریزی نشان می­دهد که با توجه به اهمیت نقش جوامع میکروبی خاک بر تغذیه، رشد و حفاظت گیاه در برابر تنش­های محیطی، با بررسی فعل و انفعالات زیستی بین میکروارگانیسم‌های خاک و صنوبرها به ویژه در مراحل اولیه رشد، می‌توان برای تولید نهال‌های سالم و قوی در راستای برنامه‌های زراعت چوب بهره برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of symbiosis of some poplar species with arbuscular fungi and mycorrhizal inoculation effects on one-year-old Populus nigra plants

نویسندگان [English]

  • Azadeh Salehi 1
  • Mohammad Matinizadeh 2
  • Elham Nouri 3
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Researcher, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth
  • Mycorrhizal colonization
  • Nutrients
  • Physiological parameters
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 08 خرداد 1403

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 07 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 08 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار