اثر بوم‌شناختی گرادیان ارتفاعی بر فراوانی قارچ‌های چوب‌زی گونه راش در جنگل آموزشی پژوهشی دارابکلا ساری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 استاد گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

10.22092/ijfrpr.2024.364715.1612

چکیده

سابقه و هدف: گرادیان ارتفاعی یکی از مهمترین فاکتورهای بوم‌شناختی در پراکنش انواع گونه‌های گیاهی مختلف در بوم‌سازگان جنگل است و مبدأ ارتفاع از سطح دریا در ارتباط با اختلاف ارتفاع با آب‌های آزاد مطرح می‌شود. تغییر ارتفاع از سطح دریا با تغییر پوشش گیاهی می‌تواند در فراوانی قارچ‌های چوب‌زی تأثیرگذار باشد. این پژوهش با هدف اثر بوم‌شناختی گرادیان ارتفاعی بر فراوانی قارچ‌های چوب‌زی روی گونه راش در ارتفاعات مختلف انجام شد.
مواد و روش‏ها: در‌مجموع در راشستان خالص، به‌صورت تصادفی پانزده اصله خشک‌دار افتاده راش در سه گرادیان ارتفاعی (اول) 550 تا 650، (دوم) 650 تا 750 و (سوم) 750 تا 850 متر از سطح دریا در جنگل آموزشی و پژوهشی دارابکلا ساری انتخاب شد. به‌منظور جمع‌آوری نمونه قارچ‌های ماکروسکوپی چوب‌زی در هر مورد به‌دنبال مشاهده نمونه قارچی، هرنمونه به شکل سالم، کامل و مناسب برای شناسایی براساس خصوصیات مرفولوژیکی یا ریخت‌شناسی برداشت شد. مشخصات ارتفاع از سطح دریا و خشک‌دار با دستگاه موقعیت‌یاب ثبت شد و نمونه‌ها برای شناسایی به آزمایشگاه قارچ‌شناسی منتقل گردید. به‌منظور اندازه‌گیری اندام‌های میکروسکوپی از هریک از این اندام‌ها 20 عدد با استفاده از میکروسکوپ دارای عدسی مدرج اندازه‌گیری شد. در‌نهایت به‌منظور تشخیص آرایه‌های مختلف قارچی، با در نظر گرفتن هر دو ویژگی ماکروسکوپی و میکروسکوپی و با استفاده از منابع مختلف شناسایی شد. برای دسته‌بندی فراوانی قارچ‌ها در گرادیان‌های ارتفاعی مختلف، محاسبات آماری و تجزیه خوشه در نرم‌افزار PAST به روش وارد و با استفاده از کمترین فاصله اقلیدسی انجام شد و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی برای ارتفاعات مختلف، گونه و فراوانی، فراوانی نسبی و شاخص استاندارد در نرم‌افزار PAST با مقایسه دو گروه‌بندی قارچ‌ها بررسی شد. همچنین برای بررسی اختلاف ارتفاع تجزیه چندگانه و رسم پلات دوگانه در نرم‌افزار Minitab انجام شد تا از لحاظ ابر نقاط و پراکنش قارچ‌های چوب‌زی گروه‌بندی‌ها آشکار شوند.
نتایج و یافته‏ها: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد، به‌ترتیب در کلاسه‌های ارتفاعی اول، 13 درصد، دوم 30 درصد و سوم 57 درصد از کل قارچ‌ها را شامل می‌شود. در کلاسه ارتفاعی اول قارچ Hypholoma fasciculare، در کلاسه دوم Trametes versicolor و در سوم Schizophyllum commune بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین خانواده Polyporaceae، Xylariaceae، Ganodermataceae، Pleurotaceae و Schizophyllaceae بیشترین فراوانی و خانواده Pezizaceae و Hericiaceae کمترین فراوانی را داشته‌اند. نتایج نشان داد، در طبقه ارتفاعی 550 تا 650 متر از سطح دریا تعداد 10 گونه پراکنش و در طبقه ارتفاعی 650 تا 750 متر از سطح دریا 15 گونه و در طبقه ارتفاعی 750 تا 850 متر از سطح دریا 22 گونه پراکنش داشتند. همچنین، بیشترین خانواده قارچ‌ها در طبقات ارتفاعی اول خانواده Meruliaceae و طبقه دوم و سوم Polyporacea بوده است. نتیجه آنالیز با Minitab نشان داد، پراکنش قارچ‌های چوب‌زی بین طبقه سوم و دوم با طبقه اول ارتفاعی تفاوت معنی‌داری داشت. نتیجه پژوهش اثر بوم‌شناسی گرادیان ارتفاعی، نشان داد، تجزیه با مؤلفه‌ها، تفاوت قارچ‌ها برای ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا را نشان داد. این نتایج نشان داد، قارچ‌های Fomes fomentarius، Ganoderma lucidum، Stereum hirsutum، Daldinia concentrica، Pleurotus ostreatus، Trametes versicolor، Trichaptum biforme و Schizophyllum commune جزو گروه‌های مشابه بود که در هر سه کلاسه ارتفاعی پراکنش داشته‌اند و بیشتر از خانواده Polyporacae و راسته Polyporales بوده‌اند.
نتیجه‏گیری: قارچ‌های ماکروسکوپی چوب‌زی جنگل در گرادیان‌‌های مختلف، پاسخ متفاوتی می‌دهند. نتایج این مطالعه نشان داد، گرادیان ارتفاعی با اختلاف ارتفاع 300 متر، فراوانی قارچ‌های چوب‌زی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با افزایش ارتفاع از سطح دریا، فراوانی گونه‌های قارچ افزایش پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The ecological effect of altitude gradient on the abundance of wood fungi in Darabkola educational research forest, Sari

نویسندگان [English]

  • Hamed Aghajani 1
  • Mohammad Ali Tajick 2
  • Hamid Jalilvand 3
1 Assistant professor, Department of Forest Sciences and Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
2 Associate professor, Department of Plant protection, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
3 Professor, Department of Forest Sciences and Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]

Background and objectives: The altitude gradient is one of the important ecological factors in the distribution of different types of plant species in forest ecosystems, and the origin of altitude from sea level is related to the difference in altitude from open waters. The change in height from sea level, along with the change in vegetation, can affect the abundance of wood fungi. This research was conducted with the aim of studying the ecological effect of the altitude gradient on the abundance of wood fungi on beech species at different altitudes.
Methodology: In total, 15 pure beech logs were randomly selected in three altitude gradients: (first) 550 to 650, (second) 650 to 750, and (third) 750 to 850 meters above sea level, in the educational and research forest of Darabkala Sari. To collect samples of wood macroscopic fungi, after observing the fungal samples, each sample was taken in a healthy, complete, and suitable form for identification based on morphological characteristics. Height characteristics from sea level and dry land were recorded with a positioning device, and the samples were transferred to the mycology laboratory for identification. To measure the microscopic organs, 20 samples of each of these organs were measured using a microscope with a graduated lens. Finally, to identify different fungal arrays, identification was based on both macroscopic and microscopic features, using various sources. To categorize the abundance of fungi in different altitude gradients, statistical calculations and cluster analysis were carried out in PAST software, using the Ward and Lesser Eghlidis distance, and analysis of principal components for different altitudes, species, abundance, relative frequency, and standard index were checked in PAST software by comparing two groups of fungi. Additionally, to check for height differences, multiple analyses and double plotting were done in Minitab software to reveal the groupings in terms of cloud points and distribution of wood fungi.
Results: The obtained results showed that in the first height class, 13%, in the second 30%, and in the third 57% of all fungi were included. In the first height class, Hypholoma fasciculare was the most abundant, while Trametes versicolor dominated the second class, and Schizophyllum commune was the most abundant in the third class. Furthermore, the Polyporaceae, Xylariaceae, Ganodermataceae, Pleurotaceae, and Schizophyllaceae families had the highest frequency, while the Pezizaceae and Hericiaceae families had the lowest frequency. The results indicated that 10 species were distributed in the altitude class of 550 to 650 meters above sea level, 15 species were distributed in the altitude class of 650 to 750 meters above sea level, and 22 species were distributed in the altitude class of 750 to 850 meters above sea level. In addition, the most fungi families in the first altitudinal class were from the Meruliaceae family, whereas the second and third classes were primarily Polyporaceae. The analysis with Minitab showed that there is a significant difference in the distribution of wood fungi between the third and second floors, as well as between the first floor and the others. The findings regarding the ecological effect of the altitude gradient indicated that decomposition components reveal differences in fungi at different altitudes above sea level. These results showed that Fomes fomentarius, Ganoderma lucidum, Stereum hirsutum, Daldinia concentrica, Pleurotus ostreatus, Trametes versicolor, Trichaptum biforme, and Schizophyllum commune were among similar groups that were distributed across all three altitude classes, primarily within the Polyporaceae family and the Polyporales order.
Conclusion: The macroscopic wood fungi of the forest exhibit different responses across various gradients. The results of this study showed that the altitude gradient affects the abundance of wood fungi; the abundance of fungal species increases with elevation above sea level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • above sea level
  • ecology
  • conservation
  • macroscopic