اثر بوم شناختی گرادیان ارتفاعی بر فراوانی قارچ های چوب زی گونه راش در جنگل آموزشی پژوهشی دارابکلا ساری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 استاد گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

10.22092/ijfrpr.2024.364715.1612

چکیده

گرادیان ارتفاعی یکی از مهم فاکتورهای بوم­شناختی در پراکنش انواع گونه­های گیاهی مختلف در بوم­سازگان جنگل است و مبداء ارتفاع از سطح دریا در ارتباط با اختلاف ارتفاع با آب­های آزاد مطرح می­شود. تغییر ارتفاع از سطح دریا با تغییر پوشش گیاهی می­تواند در فراوانی قارچ­های چوب­زی تاثیرگذار باشد. این پژوهش با هدف اثر بوم شناختی گرادیان ارتفاعی بر فراوانی قارچ­های چوب­زی روی گونه راش در ارتفاعات مختلف انجام شد. در مجموع در راشستان خالص، بصورت تصادفی پانزده اصله خشک­­دار افتاده راش در سه گرادیان ارتفاعی (اول) 550 تا 650، (دوم) 650 تا 750 و (سوم) 750 تا 850 متر از سطح دریا در جنگل آموزشی و پژوهشی دارابکلا ساری انتخاب شد. به­منظور جمع­آوری نمونه قارچ­های ماکروسکوپی چوب­زی در هر مورد به دنبال مشاهده نمونه قارچی، هرنمونه به شکل سالم، کامل و مناسب برای شناسایی براساس خصوصیات مورفولوژیکی یا ریخت­شناسی برداشت شد. مشخصات ارتفاع از سطح دریا و خشک­دار با دستگاه موقعیت یاب ثبت شد و نمونه­ها برای شناسایی به آزمایشگاه قارچ­شناسی انتقال داده شد. به­منظور اندازه­گیری اندام­های میکروسکوپی از هر کدام از این اندام­ها 20 عدد با استفاده از میکروسکوپ دارای عدسی مدرج اندازه­گیری شد. در نهایت به­منظور تشخیص آرایه­های مختلف قارچی، با در نظر گرفتن هر دو ویژگی ماکروسکوپی و میکروسکوپی و با استفاده از منابع مختلف شناسایی شد. جهت دسته­بندی فراوانی قارچ­ها در گرادیان­های ارتفاعی مختلف، محاسبات آماری و تجزیه خوشه در نرم افزار PAST به روش وارد و با استفاده از کمترین فاصلۀ اقلیدسی انجام شد و تجزیه به مؤلفه­های اصلی برای ارتفاعات مختلف، گونه و فراوانی، فراوانی نسبی و شاخص استاندارد در نرم افزار PAST با مقایسه دو گروه­بندی قارچ­ها بررسی شد. همچنین جهت بررسی اختلاف ارتفاع تجزیه چندگانه و رسم پلات دوگانه در نرم­افزار Minitab انجام شد تا از لحاظ ابر نقاط و پراکنش قارچ­های چوب­زی گروه­بندی­ها آشکار شوند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که  به­ترتیب در کلاسه­های ارتفاعی اول، 13 درصد، دوم  30 درصد و سوم 57 درصد از کل قارچ­ها را شامل می­شود. در کلاسه ارتفاعی اول قارچ Hypholoma fasciculare، در کلاسه دوم Trametes versicolor و در سوم Schizophyllum commune بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین خانواده Polyporaceae، Xylariaceae، Ganodermataceae، Pleurotaceae و Schizophyllaceae بیشترین فراوانی و خانواده Pezizaceae و Hericiaceae کم­ترین فراوانی را داشته اند. نتایج نشان داد در طبقه ارتفاعی 550 تا 650 متر از سطح دریا تعداد 10 گونه پراکنش داشتند و در طبقه ارتفاعی 650 تا 750 متر از سطح دریا 15 گونه و در طبقه ارتفاعی 750 تا 850 متر از سطح دریا 22 گونه پراکنش داشتند. همچنین بیشترین خانواده قارچ­ها در طبقات ارتفاعی اول خانواده Meruliaceae، و طبقه دوم و سوم Polyporacea بوده است. نتیجه آنالیز با Minitab نشان داد پراکنش قارچ­های چوب­زی بین طبقه سوم و دوم با طبقه اول ارتفاعی تفاوت معنی­داری وجود دارد. نتیجه پژوهش اثر بوم­شناسی گرادیان ارتفاعی، نشان داد تجزیه با مؤلفه­ها، تفاوت قارچ­ها، برای ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا را نشان داد. این نتایج نشان داد که قارچ­های Fomes fomentarius، Ganoderma lucidum، Stereum hirsutum، Daldinia concentrica، Pleurotus ostreatus، Trametes versicolor، Trichaptum biforme و Schizophyllum commune جزو گروه­های مشابه بود که در هر سه کلاسه ارتفاعی پراکنش داشته­اند و اغلب از خانواده Polyporacae و راسته Polyporales بوده­اند. بنابراین، قارچ‌های ماکروسکوپی چوب­زی جنگل در گرادیان­‌های مختلف، پاسخ متفاوتی می‌دهند. نتایج این مطالعه نشان داد که گرادیان ارتفاعی با اختلاف ارتفاع 300 متر، فراوانی قارچ­های چوب­زی را تحت تاثیر قرار می­دهد و با افزایش ارتفاع از سطح دریا، فراوانی گونه­های قارچ افزایش پیدا می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The ecological effect of altitude gradient on the abundance of wood fungi in Darabkola educational research forest, Sari

نویسندگان [English]

  • Hamed Aghajani 1
  • Mohammad Ali Tajick 2
  • Hamid Jalilvand 3
1 Assistant professor, Department of Forest Science and Engineering, Sari Agricultural Science and Natural Resources University, Sari, Iran
2 Associate professor, Department of Plant protection, Sari Agricultural Science and Natural Resources University, Sari, Iran
3 Professor, Department of Forest Science and Engineering, Sari Agricultural Science and Natural Resources University, Sari, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • above sea level
  • ecology
  • conservation
  • macroscopic
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 08 خرداد 1403

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 04 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 08 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار