ارائه مدل منطقه‌ای به‌منظور پهنه‌بندی خطر وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های شهرستان دورود (مطالعه‌ی موردی منطقه‌ی باباحر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول مکاتبات، دانشجوی کارشناسی‎ارشد جنگل‎شناسی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان

2 استادیار گروه جنگلداری دانشکده‎ی منابع طبیعی دانشگاه گیلان

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان

چکیده

شناسایی نواحی مستعد وقوع آتش‌سوزی یکی از اقدامات اولیه در مدیریت اراضی جنگل و کاهش خسارتهای ناشی از این پدیده محسوب می‌شود. به‌طوری‌که تعیین احتمال وقوع خطر آتش‌سوزی در مدیریت و جلوگیری از آتش‌سوزی مؤثر است. در این تحقیق نقشه‌ی پهنه‌بندی خطر وقوع آتش‌سوزی با استفاده از مدل‏سازی آماری در شهرستان دورود تهیه و کارایی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای ارائه‌ی مدل، از روش رگرسیون چند متغیره در محیط نرم‏افزار SPSS استفاده شد. 63 نمونه شامل اراضی آتش‌سوزی شده و اراضی بدون وقوع آتش‌سوزی شناسایی شد. سطح آتش‌سوزی به‌عنوان متغیر وابسته و عوامل مؤثر در وقوع آن شامل میزان بارش سالانه، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از جاده، ارتفاع مکان، شیب، درصد تاج‌پوشش گیاهی و ... به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. مقادیر کمی پارامترهای مذکور با بکارگیری داده‌ها و نقشه‌های موجود در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) و همچنین مطالعات میدانی برآورد شد. تجزیه و تحلیل رگرسیونی برای ارائه‌ی مدل انجام و بعد اعتباریابی یا آزمون کارایی مدل با استفاده از مناطق آتش‌سوزی شده انجام شد. عوامل میزان تاج‌پوشش گیاهی و میزان بارش منطقه مهمترین عوامل مؤثر در وقوع آتش‌سوزی شناسایی شدند. درنهایت نقشه‌ی پهنه‌بندی خطر وقوع آتش‌سوزی با بکارگیری مدل اعتباریابی شده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. نتایج تحقیق دلالت بر کارایی مدل ارائه شده در ارزیابی خطر وقوع آتش‌سوزی داشته و استفاده از آن در این منطقه توصیه می‌شود.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A regional model for forest fire hazard zonation in forests of Dorud city (Case Study: Babahar region)

نویسندگان [English]

  • L. Darvishi 1
  • M. Ghodskhah 2
  • V. Gholami 3
چکیده [English]

One of the initial actions in the management of forest lands and reduce the losses caused by this phenomenon is identifying areas prone to fire risk. Determine the probability of a fire hazard is effective in the prevention and management of fires.In this study, fire hazard zonation map in Doroud city was prepared and examined using statistical modeling. For the modeling, multivariate regression analysis in the SPSS software was used. 63 samples include burned and non burned lands were detected. Burned area as the dependent variable and the factors affecting fire occurrence consists of annual rainfall, the proximity (roads and residential areas), elevation, slope, percentage of vegetation cover, etc. were considered as independent variables. The quantitative values of above parameters were estimated using available maps in the Geographical Information System (GIS) and Remote Sensing (RS) environment as well as field studies. Regression analysis performed for the proposed model and validation of the model's performance was carried out. The amount of vegetation cover and rainfall were the most important factors affecting fire incidences. Finally fire hazard zonation map was prepared by applying validated model in GIS environment. The research results substantiate the effectiveness of the proposed model for fire hazard assessment.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • fires
  • statistical model
  • GIS
  • zonation
  • forests of Doroud province

مراجع

بیرانوند، ع.، بابایی کفایی، س.، کیادلیری، و.، 1390. بررسی تاثیر عوامل اکولوژیک بر توسعه آتش‌سوزی در اکوسیستم های جنگلی (مطالعه موردی: کاکارضا-لرستان). مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، 1-13.
- جزیره‌ای، م.، 1384. نگهداشت جنگل. موسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، تهران،230صفحه.
- زرع‎کار، ا.، کاظمی زمانی، ب.، قربانی، س.، عاشق‎معلا، م و جعفری.، ح.، 1392. تهیه  نقشه‌ی پراکندگی فضایی خطر آتش‌سوزی جنگل با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: سه حوضه در استان گیلان). فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، تهران، 218-230.
- سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری، 1383. برنامه اقدام ملی بیایان زدایی و کاهش اثرات خشکسالی جمهوری اسلامی ایران. نشر پونه, تهران, 7 صفحه.
- شهریاری، ح.، محمدی، ح.، حاجی زاده، گ. و همکاران.، 1390. بررسی کمی و علل بروز آتش‌سوزی در طرح صیانت و توسعه جنگل‌های زاگرس و راهکارهای جلوگیری از آن، مطالعه موردی: طرح جنگلداری چند منظوره شرق باغملک. مجموعه مقالات بین المللی نخستین همایش بین المللی آتش‌سوزی در عرصه های طبیعی. 272 ص.
- عادلی، ا.، 1354. حمایت جنگل. موسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، تهران، 279 صفحه.
- فانی، ب. و یوسفی، ب.،1390. الگوی بهینه در تهیه مناطق حساس به آتش­سوزی­های جنگل­های زاگرس. اولین همایش بین المللی آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی، گرگان، 4-6 آبان: 8.
- گراوند، س.، یارعلی، ن.، صادقی کاجی، ح.، 1392. الگوی مکانی و نقشه‌ی خطر وقوع آتش‌سوزی در ارضی طبیعی استان لرستان. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، تهران، 231-242.
-محمدی، ف.، شعبانیان، ن.، پورهاشمی، م. و فتاحی، پ.، 1389. تهیه  نقشه‌ی خطر آتش­سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHP در بخشی از جنگل‌های پاوه. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، تهران، 586 - 569.
- مهدوی، ع.، فلاح شمسی، ر.، نظری، ر. و حیدری، م.، 1390. تهیه  نقشه‌ی خطر آتش­سوزی در اراضی جنگلی و مرتعی حوزه شهرستان ایلام با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP). اولین همایش بین المللی آتش­سوزی در عرصه‎های منابع طبیعی، گرگان، 4-6 آبان: 13.
- نصیری، م.، حجتی، م.، تفضلی، م.، 1391. شبیه‎سازی آتش‌سوزی سطحی به منظور بررسی سرعت گسترش آن در جنگل آمیخته پهن‎برگ. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، تهران، 50-61.
- هاشم پور، ش.، 1384. بررسی تاثیر آتش‌سوزی، عوامل مهم ایجاد کننده و راه‎های پیشگیری از آن در جنگل‌ها، مطالعه موردی حوضه آبخیز شفارود. پایان‎نامه کارشناسی‎ارشد رشته جنگلداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران: 96 صفحه.
 
- Almedia, R., 1994. Forest fire risk area and definition of the prevention priority planting using GIS. Proceedings of the Fifth European Conference and Exhibition on Geographic Information Systems, EGIS 94. Utrecht: EGIS Foundation, 2: 1700-1706.
- Burton, N. Barnes, Donald R. Zak, Shirley R. Denton and Stephen H. Spurr., 1998. Forest Ecology. 4th Edition, John Wiley & Sons, Inc.
- Chuvieco, E. and Congalton, R. G., 1989. Application of remote sensing and geographic information systems to forest fire hazard mapping. Remote Sensing of Environment, 29: 147–159.
- Dong, X., 2006. Mapping forest fire zones with spatial data and priniciple component analysis, science in China. Series E Technological Sciences, vol. 49: 140-149
- Dong, X., li- Min , D., GUO-Fan, S ., Lei, T. and Hui, W. 2005. Forest fire risk zone mapping from satellite images and GIS for Baihe forestry Bureau, Jilir China. Journal of Foretry Research, 16(3): 167- 176.
- Erten, E., Kurgun, V. and Muusaoglu, N., 2004. Forest fire risk zone mapping from satellite imagery and GIS a case study. XXth Congress of the International Society for Photogrammetry and Remote Sensing, Istanbul, Turkey: 222-230.
- Fule, P., Ribas, M., Gutierrez, E., Vallejo, R. and kaye, M., 2006. Forest structure and fire history in an old pinus nigra forest, eastern Spain. Forest Ecology and Management, 241(3): 79-88.
- Huyen, D.Th.Th. and Tuan, V.A., 2008. Applying GIS and multi criteria evaluation in forest fire risk zoning in Son la province, Vietnam. International Symposium on Geo informatics for Spatial Infra structure Development in Earth and Allied Sciences: 6 p.
- Jaiswal, R. k., Mukherjee, S., Raju, K. D. and Saxena, R., 2002. Forest fire risk zone mapping from satellite imagery and GIS. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4 (1): 1-10. .
- Sowmya, S. V. and Somashekar, R. K., 2010. Application of remote sensing and geographical information system in mapping forest fire risk zone at Bhadra wildlife sanctuary. Journal of Environmental Biology. India, 31(6): 969-974.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 خرداد 1392
  • تاریخ بازنگری: 24 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار