بررسی زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae روی دو گونه بلوط Quercus brantii و Q. infectoria، در استان لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ: 116-13185

2 گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم باغبانی و گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

3 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، خرم آباد

چکیده

این بررسی طی سالهای 1384-1382 به منظور جمع‌آوری و شناسایی زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae روی گونه‌های بلوط موجود در استان لرستان انجام گرفت. در این استان دو گونه بلوط Quercus infectoria و Quercus. brantiiوجود دارد که الگوی پراکنش آنها با یکدیگر کاملاً متفاوت بوده و از این رو براساس نحوه پراکنش گونه‌های بلوط موجود در استان 3 منطقه برای نمونه برداری انتخاب گردید. این مناطق شامل قلایی، نوژیان و شوراب بودند. زمان نمونه‌برداری با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی استان و براساس زمان رشد گالهای مختلف، به‌گونه‌ای انتخاب می‌شد که در زمان نمونه‌برداری، گالها مرحله بلوغ خود را طی کنند. گالها پس از جمع‌آوری در کیسه‌های نایلونی قرار داده شده و به همراه برچسب مشخصات به آزمایشگاه منتقل می‌شدند. در آزمایشگاه، گالها جهت حصول اطمینان از خالص بودن آنها به دقت مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که گال دیگری همراه آنها وجود داشت حذف می‌گردید. پس از خالص‌سازی، گالها شمارش شده و در ظروف پرورش قرار داده می‌شدند. نمونه ها در آزمایشگاه و تحت شرایط موجود آن، 3±19 در اواسط پاییز و زمستان و 2±25 درجه سانتیگراد در اوایل بهار و تابستان و رطوبت نسبی حدود 50 تا 60 درصد پرورش داده می‌شدند. نمونه‌ها هر چهار روز یکبار مورد بررسی قرار گرفته و حشرات خارج شده از گالها براساس خانواده، جنس و گونه تفکیک و به همراه اتیکت مربوطه به شیشه حاوی الکل 75 درصد منتقل می‌شد. براساس نتایج حاصل از این بررسی در مجموع، 26 نوع گال از روی قسمتهای مختلف (مانند شاتون، جوانه، میوه و برگ) هر دو گونه بلوط Q. infectoria و Q. brantii جمع‌آوری گردید که از این تعداد، 11 گونه زنبور گالزا روی بلوط Q. brantii و 13 گونه نیز روی Q. infectoriaفعال هستند. تمام گالهای جمع‌آوری شده روی بلوط Q. infectoria. مربوط به نسل غیرجنسی زنبورهای گالزا بوده و در مقابل، روی بلوط Q. brantiiبیشترین تعداد گال (7 گال) توسط نسل جنسی و 5 گال نیز به وسیله زنبورهای نسل غیرجنسی ایجاد می‌شود. در میان زنبورهای گالزا تخصص میزبانی بسیار بالایی وجود دارد و از این رو هیچ‌گونه گال مشترکی را نمی‌توان روی دو گونه بلوط Q. brantiiو Q. infectoria پیدا کرد. پراکنش زنبورهای گالزای Cynipidae در استان لرستان، مستقیماً تابع الگوی پراکنش گونه‌های بلوط در سطح این استان می‌باشد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey of gall wasps of the family Cynipidae associated with two oak species, Quercus brantii and Q. infectoria in Lorestan province of Iran

نویسندگان [English]

  • E. Azizkhani 1
  • S. E. Sadeghi 1
  • G. R. Rasoulian 2
  • M. Tavakoli 3
  • R. Omid 1
  • V. R. Moniri 1
  • H. Yarmand 1
چکیده [English]

This study was carried out in the period 2003-2005 to collect and identify gall wasps on oak species in Lorestan province. There are mainly two oak species, Quercus infectoria and Q. brantii with various dispersion patterns in the province. Thus, three sampling sites were selected to cover whole distributional pattern of oak forests. These include: Ghalaii, Nogian and Shoorab. Sampling dates were determined based on climatic conditions and development stages of gall formation, (as the gall reaches maturation). Collected galls were placed in plastic bags, labeled and transferred to the lab. In the lab, any particular galls were screened distinctly and accompanied galls were removed. Upon screening, galls were counted and placed in rearing jars. These were maintained in the laboratory at 19±3°C in mid autumn and winter and 25±2°C in early spring and summer and in 50-60% RH. Samples were examined at four days intervals and emerged insects were screened based on family, genus, and species and placed into vials containing 75% alcohol and labeled accordingly. Information including the emerging dates and all relevant data were recorded. Based on the results obtained, 26 different galls were collected on various plant parts (catkins, buds, fruits, leaves) of two oak species. Overall, 11 gall wasps are active on Q. brantii and 13 gall wasps on Q. infectoria. All galls collected on Q. infectoria are formed by the agamic generation of gall wasps. While on Q. brantii, most galls (7 galls) are formed by the sexual generation and 5 galls by the agamic wasp generation. There is high host specificity between the gall wasps, thus we can not find any common gall on two oak species. Dispersion of Cynipid gall wasps is directly dependent on the distribution patterns of oak species in Lorestan province.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oak
  • Lorstan. Gall wasp
  • Quercus infectoria and Quercus brantii

مراجع

- پیروزی، ف.، 1376. گزارش پایانی طرح تحقیقاتی بررسی و مطالعه فون زنبورهای گالزای بلوط و امکان بهره برداری بیشتر از این گالها در استان لرستان. 145 صفحه.
-  ثابتی، ح.، 1356. جنگلها، درختان و درختچه های ایران (چاپ دوم). دانشگاه یزد. 810 صفحه.
-  جزیره ای، م. ح. و ابراهیمی رستاقی، م.، 1382. جنگل شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران. 560 صفحه.
- شجاعی، م.، 1359. تحقیقی روی زنبورهای Cynipidae نمونه های گالزای آن در فون جنگلهای بلوط ایران. نامه انجمن حشره شناسان ایران. شماره فوق‌العاده 3.
-  طباطبایی، م. و جوانشیر، ک.، 1345. جنگلهای ایران، جنگلهای کرمانشاه و کردستان. انتشارات سازمان جنگلبانی ایران، تهران.
-  طباطبایی، م. و قصریانی، ف.، 1371. منابع طبیعی کردستان (جنگلها و مراتع). انتشارات بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی. 767 صفحه.
-  عبایی، م.، 1378. آفات درختان و درختچه‌های جنگلی و غیرمثمر ایران. وزارت کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، 179 صفحه.
- Abrahamson, W. G., Melika, G., Scrafford, R. and Csoka, C., 1998. Gall-inducing insects provide insights into plant systematic relationships. American Journal of Botany, 85(8): 1159-1165.
- Abrahamson, W. G., Hunter, M. D., Melika, G. and Price, P. W., 2003. Cynipid gall-wasp communities correlate with oak chemistry. Journal of Chemical Ecology, 29(1): 209-223.
- Azizkhani, E., Rasoulian, G. R., Kharazi-Pakdel, A., Tavakoli, M., Sadeghi, E., Melika, G., Stone, G. and Atkinson, R., 2006. New species of oak gall wasps from ZagrossMountains of Iran (Hymenoptera: Cynipidae: Cynipini). Folia Entomologica Hungarica, 67: 161-197.
- Cook, J. M., Stone, G. N. and Rowe A., 1998. Patterns in the Evolution of gall structure and life cycles in oak gall wasps. In: Csoka, G., 1997. The biology of gall-inducing arthropods: Proceedings of the international symposium. US Department of Agriculture, Forest Service, North Central Research Station, pp.: 261-279.
- Cook, J. M., Rokas, A., Pagel, M. and Stone, G. N., 2002. Evolutionary shifts between host oak sections and host-pant organs in Andricus gall wasps. Evolution, 56(9): 1821-1830.
- Cornell, H. V. and Washburn, J. O., 1979. Evolution of the richness area correlation for cynipid gall wasps on oak trees: a comparison of two geographic areas. Evolution, 33: 257-274.
- Fergusson, N. D. M. 1995.The cynipoid families, pp. 247-265. In Hanson, P. E. and Gauld, I.D., 1995. The Hymenoptera of Costa Rica. OxfordUniversity Press, Oxford, 893 pp.
- Melika, G. and Abrahamson, W. G., 2000. Historical review and current state of the world generic classification of oak gall wasps. (Hymenoptera: Cynipidae: Cynipini), pp. 218-230. In Austin, A. D. and Dowton, M., 2000. Hymenoptera. Evolution, Biodiversity and Biological Control. CSIRO Publishing, Australia. 468 pp.
- Melika, G., Csóka, G. and Pujade-Villar, J., 2000. Check-list of oak gall wasps of Hungary, with some taxonomic notes (Hymenoptera: Cynipidae, Cynipinae, Cynipini). Annales Historico Naturales Musei Nationalis Hungarici,92:265-296.
- Melika, G., Stone, G.N., Sadeghi, E. and Pujade-villar, J., 2004. New species of cynipid gall wasps from Iran and Turkey (Hym: Cynipidae: Cynipini). Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae, 50(2): 139-151.
- Nieves Aldrey, J. L., 2001. Hymenoptera; Cynipidae, Fauna Iberica. Museo Nacional de Ciencias Naturales, Consejo Superior de Investigaciones Cientificas, Madrid, Spain.
- Nordlander, G., 1984. What do we know about parasitic cynipids (Hymenoptera). Entomologiske Tidskrift, 105: 36-40.
- Ronquist, F., 1999. Phylogeny, classification and evolution of the Cynipoidea (Hymenoptera). Zoologica Scripta, 28: 139-164.
- Shorthouse, J. D. and Rohfritsch, O., 1992. Biology of insect-induced galls. OxfordUniversityPress, New York, USA, 285 pp.
- Stone, G. N., Schonrogge, K., Atkinson, R. J., Bellido, D. and Villar, J., 2002. The population biology of oak gall wasps (Hym.: Cynipidae). Annual Review of Entomology, 47: 633-668.
- Walker, P., Leather, S. R. and Crawley, M. J., 2002. Differential rates of invasion in three related alien oak gall wasps (Hym.: Cynipidae). Diversity and Distribution, 8: 335-349.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 مهر 1385
  • تاریخ بازنگری: 18 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1386

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار