مقایسه پارامترهای جدول زندگی شته مومی صنوبر روی کلن‌های مختلف صنوبر

رجبی مظهر, نورعلی; محرمی پور, سعید; صادقی, سیدابراهیم

مقایسه پارامترهای جدول زندگی شته مومی صنوبر روی کلن‌های مختلف صنوبر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ نویسنده مسئول، مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، ص. پ. 887-65155

² دانشیار، گروه حشره‌شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

³ دانشیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

چکیده

پارامترهای جدول زندگی شته مومی صنوبر (Phloeomyzus passerinii Sign.) به عنوان یکی از آفات مهم درختان صنوبر تبریزی در سال 1382-1381 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور پوره‌های یک روزه شته مومی روی قلمه‌هایی از کلن‌های صنوبر به طول 20 و به قطر 5/1 تا 2 سانتیمتر متعلق به 4 گونه Populus alba L.، P. nigra L.، P. deltoides Marsh. و P. x. euramericana Guinier. مستقر گردید. این آزمایش در اتاق رشد تحت شرایط دمایی 1 ± 21 درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی 70-60 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت و 8 ساعت تاریکی انجام شد. بعد از استقرار پوره‌ها به آنها اجازه داده شد تا به مرحله بلوغ رسیده و تولیدمثل نمایند. تعداد نتاج تولید شده و تلفات طبیعی آنها در هر روز تا پایان عمر شمارش گردید. بر اساس این نتایج پارامترهای جدول زندگی شته مومی صنوبر روی هر کلن مورد مطالعه قرار گرفت. بر پایه دو متغیر سن (x) و نسبت بازماندگان در فاصله سنی x تا x+1 پارامترهای جدول زندگی از قبیل تغییرات نرخ بقا (Lx)، مرگ‌و‌میر ویژه سن (qx)، نسبتی از گروه اصلی که در فاصله سنی x تا x+1 می‌میرند (dx) و امید به زندگی (ex) محاسبه و منحنی‌های مربوطه رسم گردید. نتایج تحقیق نشان داد که شته روی کلن‌های P. alba 58/57، P. deltoides 72/51 و P.x. euramericana 214 قادر به تغذیه و تولیدمثل نبوده و می‌توان نتیجه گرفت که این کلن‌ها به شته کاملا ایمن هستند. نرخ بقا در کلن (P. nigra 56/72) از روز 13 سیر نزولی را شروع کرد و در روز 21 به صفر رسید، همچنین در این کلن مرگ‌و‌میر ویژه سن از روز 15 شروع و روز 19 به بالاترین حد خود رسید. بر این اساس، در کلن P. nigra 47/13 امید به زندگی در شروع زندگی 50/19 بود و بعد از 24 روز به صفر رسید. بالاترین و پایین‌ترین دوره بقا 13 و 1 به‌ترتیب در کلن‌های P. nigra 56/72 و P. nigra 62/149 بود. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که بین پارامترهای جدول زندگی شته در کلن‌های مختلف صنوبر اختلاف معنی‌دار وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative life history of woolly poplar aphid, Phloeomyzus passerinii, on various poplar clones

نویسندگان [English]

N. Rajabi Mazhar ¹
S. Moharramipour ²
S.E. Sadeghi ³

چکیده [English]

The life table parameters of woolly poplar aphid (Phloeomyzus passerinii Sign. (Hom: Aphididae)) as an important pest of poplars (Populus spp.) were studied during 2002-3. In this regards, poplar cuts belonging to four species namely, Populus alba, P. deltoids, P. nigra and P. x. euramericana were infested with a newborn aphid (<24h.) and their reproductive process were recorded in a controlled condition, 21±1 Celsius, 60-70% RH and photopriod of 16:8 (L:D). Subsequently, the experiment was carried out with 18 replications and the aphid fecundity and death rate was recorded until the end of lifetime. Thereafter, life table parameters were calculated on each clone. The most basic life table parameters were age x, surviving from birth to exact ages x (l_x) using this factors for calculation of life table parameters such as number of survivors for successive x and x+1 d_x, age specific mortality q_x, and life expectancy e_x and the curves were prepared. The aphids on number of clones including, P.alba 58/57, P.deltoids 72/51 and P.x. euramericana 214 could not be able to reproduce, showing the immune response in these clones. The results revealed that surviving from birth to exact ages x (l_x) began at 13^th day and reached to zero at 21^th day, also age specific mortality (q_x) began at 15nd day and reached highest at 19^th day on susceptive clone (P. nigra 56/72). Life expectancy (e_x) was 19.50 at the initiation of development wich reduced to zero at 24^th days. Surviving from birth to exact ages x (l_x) were highest at the P. nigra 56/72 (13) and lowest (1) in P. nigra 62/149. Also life expectancy (e_x) was highest (19.50 ) in P. nigra 56/72 and lowest (12.50) in P. seltoides missoriensis. The result revealed that there were differences between parametes of life table in aphids on various poplar clones.

کلیدواژه‌ها [English]

Populus
Clone
life table parameters
antibiosis
Phloeomyzus passerinii

مراجع

- بهداد، ا.، 1375. فرهنگ گیاهپزشکی ایران، جلد 3. انتشارات نشاط اصفهان.

- تاراسی، ج.، و صادقی، س. ا.، 1379. بررسی تراکم جمعیت شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii Sign روی کلن‌های مختلف صنوبر در استان زنجان. خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، 17-14 شهریور: 131.

- خیال، ب.، و صدرایی، ن.، 1363. بررسی آفات صنوبر در ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 117 صفحه.

- رجبی مظهر، ن.، محرمی‌پور، س. و صادقی، س. ا.، 1383. مقاومت آنتی‌بیوز کلن‌های مختلف صنوبر به شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii Sing.. شانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، دانشگاه تبریز، 11-7 شهریور: 368.

- رجبی مظهر، ن.، محرمی‌پور، س. و صادقی، س. ا.، 1381. مقاومت آنتی‌زنوز در کلن‌های مختلف صنوبر به شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii Sing. (Hom.: Aphididae). نامه‌ انجمن حشره‌شناسی ایران، 22(2): 44-31.

- رضوانی، ع.، ترمه، ف. و موسوی، م.، 1373. شته‌ها و گیاهان میزبان آنها در ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، 65 صفحه.

- شجاعی، م.، لطفیان، ح.، نصرالهی، ع. ، یاسینی، ا.، آزما، م. و قاسمی، ر.، 1377. بررسی بیواکولوژی شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii Sign. و شرایط مقاومت میزبان در صنوبرکاریهای ایران. مجله علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، 14: 49-21.

- صادقی، س. ا.، تاراسی، ج. و عسکری، ح.، 1380. بررسی مقاومت و حساسیت یازده کلن صنوبر نسبت به شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii Sign در استان زنجان. مجله آفات و بیماریهای گیاهی، 69(2): 67-57.

- عبایی، م.، 1379. آفات درختان و درختچه‌های جنگلی ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 178 صفحه.

- محرمی پور، س.، رجبی مظهر، ن. و صادقی، س. ا.، 1383. مقایسه پارامترهای جمعیت پایدار شته مومی صنوبر P. passerinii Sign. روی داوزده کلن صنوبر. نامه انجمن حشره شناسی ایران، 24(1): 97-83.

- Allegro, G. and Cagelli, L., 1996. Susceptibility of Populus nigra L. to the woolly poplar aphid (Phloeomyzus passerinii Sign.). Forest Genetics, 3 (1).

- Allegro, G., Picco, F. and Biannco, B., 1996. Resistance behavior to Phloeomyzuz passerinii Sign. of some recently selected Italian poplar clones. FAO International poplar commission. Hungary, 1: 199-208.

- Arru, G. and Lapietra, G., 1979. Breeding poplars for resistance to insect pests. IUFRO: Proceedings of the Meeting Concerning Poplars in France and Belgium, Wageningen, Dorschkamp Research Institute.

- Arru, G., 1971. A method for the evaluation of resistance of Poplars to Phloeomyzus passerinii Sign. 14 th Session International Poplar Commission, FO: CIP/71/24, 6pp.

- Carey, J. R., 1993. Applied demography for biologist with special emphasis on insects. OxfordUniversity Press, New York. 206pp.

- Frazer, B. D., 1972. Life tables and intrinsic rates of increase of apterous black bean aphids and pea aphids on broad bean (Homoptera: Aphididae). Canadian Entomologist, 104(11): 1717-1721.

- Lapietra, G. and Allegro, G., 1990. Susceptibility to Phloeomyzus passerinii Sign. of poplar clone cultivated in Italy. Informatore Fitopatologico. 40(11): 41-44.

- Raspi, A., 1996. Thaumatomyia elogatula (Beker) (Chloropidae) and Leucopis annulipes (Zett.) (Chamaemyiidae); Two Diptera Preying on Phloeomyzus passerinii Sign. in Italy. Proc. Entomol. Soc.Wash., 98(3): 509-516.

- Vivani, W., 1955. Biological notes on the poplar woolly aphid P. passerinii Sign. Cellulosa e Carta, Roma, 6(1): 7-12.