بررسی ذخیره کربن لایه درختی در جنگل‌های شهرستان مریوان (مطالعه موردی: رویشگاه‌های گاران و دوله ناو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش

2 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چار محال و بختیاری، سازمان تحقیقات،

3 استاد پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/ijfrpr.2024.363590.1603

چکیده

مقدمه: جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس با مساحتی بیش از 5 میلیون هکتار و تأمین بیش از 40 درصد از آب کشور، از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت زیادی هستند و جنگل 256 هزار هکتار از استان کردستان (8/8 درصد استان) را پوشش می‌دهد و سهم چشمگیری را در ترسیب کربن در این استان و ناحیه رویشی زاگرس دارد. دی‌اکسیدکربن اتمسفر در دهه‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است. در کاهش دی‌اکسید کربن جو، زی‌توده گیاهی و خاک تحت آن نقش بسیار مهمی دارند. اندام‌های هوایی درختان (لایه روی زمینی) سهم زیادی را در تولید زی‌توده و ذخیره کربن دارند. هدف از این پژوهش بررسی ذخیره کربن لایه درختی در دو منطقه گاران (توده قرق و حفاظت‌شده) و دوله‌ناو (تیپیک جنگل‌های استان) بود.
مواد و روش‌ها: جهت اجرای این پژوهش دو قطعه نمونه گاران و دوله ناو در شهرستان مریوان انتخاب شدند. در هر منطقه، یک قطعه‌نمونه مربعی‌شکل یک ‌هکتاری پیاده شد و با روش آماربرداری صددرصد، مشخصه‌های کمی شامل گونه درختی، قطر برابر سینه، قطر یقه، ارتفاع کل درخت، ارتفاع تاج، قطر بزرگ تاج و قطر عمود بر آن اندازه‌گیری شدند. در هر دو قطعه‌نمونه از تنه و سرشاخه درختان نمونه‌برداری شد و برای این منظور، برای هر گونه درختی در هر قطعه‌نمونه سه درخت انتخاب و از تنه، سرشاخه‌های اصلی و فرعی درختان نمونه‌گیری شد. در آزمایشگاه وزن تر، وزن خشک و درصد کربن نمونه‌های چوب به روش سوزاندن نمونه‌های خشک شده در کوره الکتریکی محاسبه گردید. سپس، زی‌توده روی زمینی درختان با استفاده معادلات آلومتریک محاسبه شد و در نهایت اندوخته کربن تمام درختان برآورد شد و پارامترهای کمی و میانگین زی‌توده روی زمینی و ذخیره کربن مقایسه شدند. از آزمون تی مستقل برای مقایسه پارامترهای کمی و ذخیره کربن در دو قطعه‌نمونه گاران و دوله‌‌‌ناو استفاده شد.
نتایج: یافته‌های پژوهش نشان داد که مقدار زی‌توده روی زمینی در قطعه‌نمونه دوله‌ناو و گاران به‌ترتیب 3/45 و 4/41 تن در هکتار بود. در قطعه‌نمونه دوله‌ناو، دو گونه برودار و مازودار با مجموع 68/24 تن در هکتار، 5/54 درصد زی‌توده روی زمینی را به‌خود اختصاص داده‌ بودند. اندوخته کربن روی زمینی در قطعه‌نمونه‌های دوله‌ناو و گاران به‌ترتیب 4/22 و 3/20 تن در هکتار محاسبه شد و نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین مشخصه‌های کمی قطر برابر سینه، ارتفاع کل، سطح تاج درختان، زیر توده روی زمینی و ذخیره کربن در دو قطعه نمونه اختلاف معنی‌دار وجود داشت. از طرفی سهم گونه مازودار از ترسیب کربن در قطعه‌نمونه‌های دوله‌‌‌‌ناو و گاران به‌ترتیب 48/6 و 13/9 تن در هکتار به‌دست آمد. از طرفی میانگین مشخصه‌های کمی شامل ارتفاع درخت (7/3 متر)، قطر برابرسینه (79/15 سانتیمتر) و سطح تاج (77/6 مترمربع) درختان قطعه‌نمونه دوله ناو، بیشتر از قطعه‌نمونه گاران بود.
نتیجه‌گیری: برای مدیریت بهینه این جنگل‌ها و افزایش ترسیب دی‌اکسیدکربن پیشنهاد می‌گردد که عوامل تخریب جنگل (مانند توسعه زراعت زیر اشکوب جنگل، چرای شدید و مازاد ظرفیت دام، مدیریت و کنترل آتش‌سوزی، زغال‌گیری و دیگر موارد) مدیریت و کنترل شوند و در مناطق تخریب یافته اقدام به احیاء و توسعه جنگل با استفاده از گونه‌های بومی (مازودار، برودار، وی ول و بنه) و مثمر دیم (بادام، سماق و سنجد) شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the biomass and carbon stock of the tree layer in the Marivan forests (Case study: Garan and Dolah Naw forest stands)

نویسندگان [English]

  • maziar heidari 1
  • Yaghoub Iranmanesh 2
  • Mehdi Pourhashemi 3
1 Assistant Professor, Forests and Rangelands Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran
2 Associate Professor, Forests and Rangelands Research Department, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
3 Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Above-ground biomassss
  • allometric equation
  • Quercus infectoria
  • tree layer
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 07 بهمن 1402

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 07 بهمن 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار