2024-03-28T15:33:12Z
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10745
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
مطالعه بخشی از فون بندپایان گیاهان دارویی مراتع در استانهای تهران، قزوین، اصفهان
حمید
یارمند
سید ابراهیم
صادقی
محمود
محمدی
سلمی
سیدابراهیمی
احمدرضا
سیفالهی
گیاهان دارویی همانند سایر گیاهان در معرض حمله آفات قرار دارند. با توجه به تاثیرات نامطلوب داروهای شیمیایی و اهمیت فزاینده گیاهان در تامین مواد اولیه دارویی، حفظ و مراقبت از این گیاهان و شناخت دقیق عوامل خسارتزا حائز اهمیت شایان میباشد.
این بررسی طی سالهای 1377 تا 1381 روی برخی از گیاهان دارویی اصلی کشور در استانهای تهران، قزوین و اصفهان انجام گردید. نمونهبرداری به طور منظم و هفتگی در طول فصل رویش گیاهان مربوطه با روشهای رایج شامل جمعآوری حشرات با استفاده از تور حشرهگیری، اسپیراتور، جمعآوری با دست یا قلم موی ظریف، چتر ژاپنی و تله اشنایدر انجام گرفت. در مجموع بیش از 5000 نمونه (به غیر از نمونههای داخل الکل) حشره جمعآوری، آماده سازی و کدگذاری شده و مورد شناسایی قرار گرفت. این نمونهها در سه گروه آفت، پارازیت یا پرداتور و مولد مان طبقهبندی گردیدهاند. بر اساس این بررسی شتهها مهمترین حشرات و آفات گیاهان دارویی مورد مطالعه بودند. برخی از شتهها دارای میزبان مشخص (شته رازیانه Hydaphis foeniculi Pass) و برخی دیگر نظیر Brachycadus cardui L. دارای میزبانهای متعدد (بابونه، همیشه بهار و آرتیشو) هستند. در این مقاله میزبانها و اهمیت اقتصادی برخی از آفات مورد بحث قرار گرفته است.
گیاهان دارویی
فون
حشرات
ایران
2005
11
22
107
128
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106371_04a889b2bd563bfd2ceaf44aa7438dac.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
بررسی امکان پرورش Ooencyrtus cf. masii زنبورپارازیتوئید تخم پروانه برگخوار بنه Ocneria terebinthina روی میزبان واسط
حسن
عسکری
رسول
امید
حسن
آل منصور
تحقیق حاضر با هدف بررسی امکان تکثیر زنبور پارازیتوئید تخم پروانه برگخوار بنه Ooencyrtus cf. masii Mercet(Hym.: Encyrtidae)روی میزبان واسط انجام شد. برای این کار از تخمهای پروانه کرم ابریشم، پروانه موم خوار، بید آرد، ابریشم باف ناجور و سن گرافوزوما برای پرورش زنبورها استفاده گردید. نتایج نشان داد که زنبور هیچگونه گرایشی برای تخم ریزی در تخمهای بید آرد، پروانه مومخوار و ابریشم باف ناجور ندارد. تخمهای کرم ابریشم به میزان بسیار ناچیز و تخمهای سن گرافوزوما به میزان بیشتر پارازیته شدند که درصد انگلی کردن روزانه و برخی شاخصهای زیستی زنبور روی تخم سن فوق مورد مطالعه قرار گرفت. طول دوران لاروی زنبور روی تخم سن گرافوزوما به طور متوسط7/06/15 روز بود. طول عمر زنبورهای ماده و نر خارج شده از تخم سن گرافوزوما به ترتیب 5/45/28 و 6/26/26 روز بود. نسبت جنسی زنبورهای خارج شده از تخم سن گرافوزوما 1:1 بدست آمد. تخمریزی زنبور در تخمهای سن گرافوزوما از روز دهم آغاز و بیشترین درصد پارازیتیسم در روز دوازدهم بود. لذا در این تحقیق سن گرافوزوما برای اولین بار به عنوان میزبان O. cf. masii معرفی و بر اساس نتایج می توان چنین پیشنهاد نمود که تنها از تخمهای آن میتوان برای حفظ کلنی زنبور در آزمایشگاه استفاده نمود.
پروانه برگخوار بنه
زنبور پارازیتوئیدOoencyrtus cf. masii
پرورش انبوه
lineatum Graphosoma
2005
11
22
129
144
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106372_34621a0b38804ace2b9dbb3d17ed1cf9.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
مطالعهی تاکسونومیک و برآورد نسبت طبقات کارگر و سرباز در جمعیت موریانههای زیرزمینی در نخلستانهای مناطق میناب و سراوان
رحیم
غیورفر
کاظم
محمدپور
مجید
عسگری
حسین
هوشیار
موریانهها از آفات مهم کشاورزی و ساختمانی محسوب میشوند. در کنترل موریانهها علاوه بر تعیین گونه هدف، مطالعهی فونستیکی، بررسی ساختار اجتماع کلنی، مانند اندازهی جمعیت و تعیین نسبت طبقات کارگر و سرباز، اهمیت دارد. یکی از روشهای مطالعهی تاکسونومیک و تعیین ساختار اجتماع موریانهها، بررسی گروه جمعآوری کنندهی غذا (Foraging group) با استفاده از سیستم طعمهگذاری (Baiting System) است. موریانهها جزء آفات کلیدی نخلستانهای ایران محسوب میشوند. لذا بررسی تاکسونومیک و تعیین ساختار اجتماع آنها میتواند به اتخاذ راهکار کنترل کمک نماید. جهت انجام بررسی تاکسونومیک و برآورد نسبت طبقات سرباز و کارگر موریانههای زیرزمینی در نخلستانها، 2 قطعه باغ، هر کدام به وسعت 2 هکتار، در مناطق میناب و سراوان (روستای سیدآباد) انتخاب گردید. در هر باغ 30 بلوک 500 متر مربعی ایجاد شد و سپس در هر بلوک 6 تلهی طعمهای نصب گردید. پس از حملهی موریانهها به تلهها، در هر قطعه باغ 30 تله که بیشترین آلودگی را داشتند انتخاب و موریانههای موجود در آنها به تفکیک به داخل کیسهی پلاستیکی انتقال بافت. در آزمایشگاه، نام علمی گونههای موریانه تعیین و با شمارش افراد کارگر و سرباز نسبت آنها به تفکیک هر گونه محاسبه شد. در نخلستان مورد مطالعه در منطقهی میناب، تمام تلهها مورد حمله Microcerotermes buettikeri Chhotani & Boseقرار گرفته بودند و دامنهی نسبت طبقهی سرباز صفر تا 38/2 و دامنهی نسبت طبقه کارگر 62/97 تا 100 درصد بود. همچنین میانگین نسبت طبقات سرباز و کارگر این گونه به ترتیب 58/0 و 39/99 درصد محاسبه شد. در نخلستان منطقهی سراوان تلهها مورد حمله گونههای Amitermes baluchistanicus Akhtar و Microcerotermes saravanensis Ghayourfar. قرار گرفته بودند. در Microcerotermes saravanensis. دامنهی نسبت طبقهی سرباز 45/1 تا 77/1 درصد و دامنهی نسبت طبقه کارگر 22/98 تا 54/98 درصد تعیین گردید. همچنین میانگین نسبت طبقات سرباز و کارگر به ترتیب 62/1 و 37/98 درصد محاسبه شد. در A. baluchistanicusدامنهی نسبت طبقهی سرباز 61/0 تا 38/6 درصد و دامنهی نسبت طبقهی کارگر 61/93 تا 38/99 درصد تعیین گردید. میانگین نسبت طبقات سرباز و کارگر این گونه به ترتیب 59/2 و 39/97 درصد محاسبه شد.
موریانههای زیرزمینی
فونستیک
Microcerotermes
Amitermes
2005
11
22
145
158
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106373_d54828723af37ea2754cbc64a16d3e86.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
بررسی آلودگی درختان راش به شپشک پنبهای Cryptococcus fagisuga Barspar در استان گیلان
مسعود
امین املشی
منصور
صالحی
بیت ا…
امانزاده
رضا
رشیدی
ابراهیم
عادلی
شپشک پنبه ای راش Cryptococcus fagisuga Barsparبا تغذیه از شیره درختان راش و همچنین انتقال قارچ مخرب نکتریا، ضعف و همچنین مرگ درختان را به دنبال دارد. تحقیق حاضر به منظور بررسی پراکنش و فراوانی آفت در بین درختان و همچنین بررسی تأثیر عوامل محیطی روی فراوانی آفت در 851 هکتار از جنگلهای منطقه شن رود سیاهکل انجام شد. در این بررسی آمار برداری بصورت نمونه برداری به شیوه تصادفی - سیستماتیک با شبکه ای به ابعاد 200× 250 متر انجام گرفت.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که: الف) شپشک پنبه ای راش غالباً درختان راش را در ارتفاعات پایین تنه مورد حمله قرار می دهد. ب) 23% از درختان راش منطقه با شدت های مختلف به این آفت مبتلا هستند. ج) همبستگی شدیدی بین فراوانی آفت و قطر درختان راش مشاهده می شود به گونه ای که با افزایش قطر بر فراوانی آفت افزوده می گردد. د) بین فراوانی آفت و ارتفاع از سطح دریا رابطه عکس وجود دارد، به عبارتی با افزایش ارتفاع از سطح دریا از فراوانی آفت به نحو چشمگیری کاسته می شود. م) در شیب های شمالی فراوانی آفت به مراتب بیشتر از شیب های جنوبی و دامنه هایی از مناطق جنگلی است که نور گیر هستند. ن) بخش هایی از تنه درختان که در جهت شمالی قرار داشته اند بیشتر از جهت های جنوبی مورد حمله آفات قرار گرفته اند.
با توجه به نتایج بدست آمده می توان قضاوت نمود که عامل نور و رطوبت نقش تعیین کننده ای در فراوانی این آفت دارند. لذا مدیریت اصولی برگرفته از علم جنگل شناسی در راشستانها با توجه به نیازها و سرشت اکولوژیکی درختان راش از جمله مهمترین روش مبارزه با این آفت محسوب می شود.
شپشک پنبهای راش
راش
Cryptococcus fagisuga
Necteria coccina var. faginata
2005
11
22
159
174
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106374_18511d0ad4ace3b5319d923d0e36b5d3.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
واکنش 9 اکوتیپ بذری از گونههای مختلف سه جنس بروموس، اگروپایرون و چاودار به دو گونه قارچ از جنس Fusarium در شرایط آزمایشگاه و گلخانه
محمدعلی
علیزاده
به منظور مطالعه خصوصیات جوانهزنی، در عکس العمل به دو گونه قارچ (F. graminearum,(F. avenaceum آزمایشی، با استفاده از بذور 9 اکوتیپ از گونههای گیاهی سه جنس Bromus (2 نمونه)، Agropyron (6 نمونه(وSecale (1 نمونه)، با منشا خارجی و ایرانی به اجرا در آمد. در این آزمایش، بذور مورد نظر با غلظت های 104 ×150 و 104 ×76 در میلی لیتر ,F. graminearumو 104 ×900 و 104 ×450 در میلی لیتر F.avenaceum مورد مایهزنی قرار گرفته و صفات درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، نسبت طول ریشه چه/ساقهچه، و نسبت وزن خشک/وزن تر، و شاخص بنیه در واکنش به دو گونه قارچ، روی کاغذ مرطوب در تشتک پتری شامل 3 تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که از نظر صفات فوقالذکر بین اکوتیپها و مورد تیمار با شاهد اختلاف معنیداری وجود داشت. درصد جوانهزنی بذرها در سطوح 1 و 2، Fusarium graminearum، به میزان 41/7 و 37/6 به ترتیب کاهش یافت و در مورد گونه avenaceum,Fusariumبه ترتیب 23/2 و 45/0 بود. با اثر سطوح 1 و 2 Fusarium graminearum درصد جوانهزنی در شرایط گلخانه به ترتیب به میزان27 /17 و 09/28 کاهش داشت. این کاهش برای سطوح 1 و 2 avenaceum,Fusariumبترتیب به میزان 36/11 و 71/4 بود. با اثر تیمارهای 1 و 2 قارچ Fusarium graminearum روی بذر اکوتیپها، در شرایط آزمایشگاه سرعت جوانهزنی به ترتیب به میزان 41/1 و 91/0 در مقایسه با شاهد کاهش داشت. کاهش سرعت جوانهزنی در شرایط گلخانه 38/0 37/0 بود. با اثر قارچ avenaceum,Fusarium سرعتجوانهزنی به ترتیب 12/0 و 60/1 در مقایسه با شاهد در شرایط آزمایشگاه کاهش داشت. در شرایط گلخانه، کاهش سرعت جوانهزنی، با اثر 2 تیمار اسپور avenaceum,Fusarium به میزان 16/0 برای اسپور سطح 1 کاهش و به میزان 28/0 برای اسپور سطح 2 ،در مقایسه با شاهد افزایش داشت. اثرات تیمارهای اسپوری دو گونه قارچ روی خصوصیات بنیه بذر 9 اکوتیپ در شرایط گلخانه بیشتر از آزمایشگاه بود.
بروموس
اگروپایرون
چاودار
Fusarium graminearum
avenaceum
fusarium
جوانهزنی
سرعت جوانهزنی
شاخص بنیه
2005
11
22
175
192
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106375_a90a8625c4ea41676c76914041311bfe.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
بررسی کیفیت اسیدیته نزولات جوی جنگل تحقیقاتی واز (چمستان نور)
علی
صلاحی
شیرین
گرانفر
شهرام
بانج شفیعی
ابراهیم
عزیزخانی
کرمعلی
ذبیحی
وحیدرضا
منیری
محمد ابراهیم
فرآشیانی
اندازهگیری اسیدیته (pH) نزولات جوی درجنگل تحقیقاتی واز (چمستان نور) از لحاظ متوسط اسیدیته نشان داد که متوسط pH نزولات جوی اندازهگیری شده در ارتفاعات 300، 1000، 1600 و 2200 متری همراه با افزایش ارتفاع از سطح دریا بیشتر شده و به سمت قلیائیت پیش میرود. در نمونههای برف بهاره (فروردین ماه) به اندازه 5/0 واحد در معیار اسیدیته از pH نمونههای برف زمستانه بیشتر و قلیاییتر بود. آزمون مقایسه میانگینهای (آزمون دانکن) مقادیر pH (درحدود 7 و اسیدیته خنثی) موجود در نزولات جوی ارتفاعات مختلف جنگل تحقیقاتی واز در سطح یک درصد نشان داد که در ارتباط با اثر متقابل ارتفاع و سال اختلاف معنیداری وجود ندارد. آزمون مقایسه میانگینهای (آزمون دانکن) مقادیر pH موجود در نزولات جوی فصول مختلف جنگل تحقیقاتی واز در سطح یک درصد نشان داد که اختلاف معنیداری دارند. میزان یون سولفات(SO4--) در ارتفاعات 300، 1000، 1600 و 2200 متری از سطح دریا به ترتیب اعداد 21، 45، 28 و 5/2 کیلوگرم در هکتار در سال و برای یون کلراید(Cl-) نیز مقادیر 1080، 620، 784 و 337 کیلوگرم در هکتار در سال را همراه با افزایش ارتفاع داشت.
اسیدیته
رسوب مرطوب
سولفات
کلراید
جنگل تحقیقاتی واز
2005
11
22
193
206
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106376_7054a3ae0eb9b7937a2c5fd617929d7e.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
گزارش زنبور پارازیتویید Aphidius popovi از ایران
بهارک
خیاط زاده
سید ابراهیم
صادقی
هادی
استوان
محمود
شجاعی
سعید
محرمی پور
احسان
رخشانی
طی بررسیهای انجام شده در زمینة شناسایی شتههای رز و روابط میزبانی آنها، زنبور پارازیتوئید Aphidius popovi Stary (1978) (Hym.: Braconidae)از روی شته های پارازیته شده جمع آوری شده از روی گل محمدی Rosa damascena جداسازی گردید. این اولین گزارش از وجود این گونه در ایران میباشد. این گونه اولین بار از ازبکستان جمعآوری و شناسایی شده است . نمونه ها توسط دکتر پیتر استاری از کشور چک شناسایی گردید. نمونه ها در تاریخ 24/6/ 83 از مزرعه گل محمدی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع واقع در کیلومتر 116 اتوبان تهران-کرج جمع آوری گردید. در مجموع 4 حشره ماده و 6حشره نر جمع آوری شد. نمونه های زنبور در موزه بندپایان منابع طبیعی وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع نگهداری می شود. زنبور A. popoviگونهای نزدیک به Aphidius rosae Hal. وHal. Aphidius absinthii است. اما در این گونه بخش انتهایی R1 بسیار کوتاه بوده و زاویة بین چشمهای ساده بیش از 90 درجه است. رنگ عمومی بدن در افراد ماده نارنجی مایل به زرد، قسمت فوقانی سر و ناحیة اطراف چشمهای ساده به رنگ قهوهای تیره، لوبهای میان و پسگرده دارای نقاط تیره، بالها مات، رگبندی خاکستری روشن، غلاف تخمریز قهوهای مایل به خاکستری. شاخک 16-17 بندی، نخیشکل و به قسمت میانی شکم میرسد، طول پترواستیگما در بال جلو به اندازة 5/3 تا 4 برابر عرض آن، بخش انتهایی رگ R1 بسیار کوتاه. پروپودئوم تقسیم شده، واجد 3 تا 4 مو در هر یک از لوبهای فوقانی، بند دوم شکم دارای 12 تا 13 شیار در ناحیة جلوییـپهلویی، طول بدن 2 تا 6/2 میلیمتر. افراد نر نسبت به افراد ماده رنگ تیره تری داشته و دارای شاخک 19 بندی هستند.
شته رز
پارازیتوئید
Aphidius popovi
گل محمدی
2005
11
22
207
208
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106377_5fbec42541ac7ed1df69f057f94f0972.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
گزارش چهار گونه جدید زنبور گالزای بلوط (Hym.: Cynipidae) از ایران
سید ابراهیم
صادقی
محمد
زرگران
مجید
توکلی
حسن
عسکری
احمد
محرابی
ستار
زینالی
طی بررسیهایی که در سالهای 83-1381 در قالب طرح ملی جمع آوری و شناسایی حشرات گالزای بلوط ایران صورت گرفت، چهار نوع گال مختلف که توسط زنبورهای خانواده (Cynipidae)، ایجاد شده بود، از جنگلهای بلوط زاگرس واقع درشمال غرب و غرب کشور ازروی گونه بلوط دارمازو (Q. infectoria).، در جنگل ارسباران از روی بلوط اوری (Q. macranthera) و در آذربایجان شرقی و در جنگل حاتم بیگ استان اردبیل از روی Q. petraea جمعآوری گردید. پس از انتقال گالها به آزمایشگاه، زنبورهای مولد گال جداسازی گردید. زنبورهای مولد این گال ها عبارتند از: 1- Andricus quercuscalicis Burgsderf گالهای متعلق به این زنبور درتاریخ 30/6/82 ازمنطقه قبرحسین در سی کیلومتری پیرانشهر و در اواسط تا اواخرتابستان از منطقه بانه و مریوان دراستان کردستان جمعآوری گردید. 2- A. hystrix Trotter گالهای این زنبور درتاریخ 31/5/82 ازمنطقه قبر حسین، دراواسط تا اواخر تابستان ازمنطقه بانه و مریوان دراستان کردستان جمعآوری شد. 3- A. polycerus Giraud گالهای تولید شده توسط این زنبور در منطقه بازارچه مرزی سردشت در استان آذربایجانغربی درتاریخ 28/5/82 و از منطقه قبر حسین درتاریخ 21/7/83 و در اواسط تا اواخر تابستان بهترتیب از مناطق بانه و مریوان دراستان کردستان، منطقه گهواره دراستان کرمانشاه و منطقه قلاجی دراستان لرستان جمع آوری شد. همچنین گالهای این زنبور از روی گونه بلوط Q. macranhtera در منطقه شاهیوردی در ارسباران و نیز از روی Q. petraea در جنگل بلوط حاتم بیگ مشکین شهر در تاریخ 19/7/83 جمعآوری شده است. 4- A. galeatus Harteg گالهای متعلق به این زنبور در تاریخ 21/7/83 و 29/6/82 از منطقه قبر حسین در سی کیلومتری پیرانشهر و در اواسط تا اواخر تابستان از منطقه گهواره در کرمانشاه از منطقه بانه و مریوان دراستان کردستان جمعآوری گردید. گونه های فوق در موزه بندپایان گروه تحقیقات حفاظت و حمایت موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع نگهداری میشوند.
Cynipidae
گال زنبور
ایران
بلوط
2005
11
22
209
210
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106378_d75a9bfcadb456314c55e71a0ea92161.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
گزارش دو گونه جدید زنبور گالزا Andricus multiplicatus و A. burgundus از ایران
محمد رضا
زرگران
سید ابراهیم
صادقی
بخشعلی
ساعتلو
طی نمونه برداریهایی که در سالهای 83-82 به منظور شناسایی حشرات گالزای بلوط در استان آذربایجان غربی انجام پذیرفت، دو نوع گال مختلف برای اولین بار از روی درختان بلوط Quercus libanii جمع آوری گردید. زنبورهای مولد گالهای جمع آوری شده بر اساس شکل ظاهری گالها شناسایی واسامی توسط دکترجورج ملیکا از آزمایشگاه سیستماتیک پارازیتوییدها تایید نهایی شد. گونه های زنبورمولد این گالها عبارتند از : 1- Andricus multiplicatus Giraud (Hym.: Cynipidae) تاریخ ومحل جمع آوری: 10/3/83، میرآباد 2- Andricus burgundus Giraud (Hym.: Cynipidae) تاریخ ومحل جمع آوری: 15/1/83، ربط در گونه A. multiplicatus ، گال از بهم پیوستن چندین برگ و به شکل مجتمع (rossete)، به قطر تقریبی 16- 14 میلی متر، در خرداد ماه تشکیل می شود. در نتیجه فعالیت زنبور A. burgundus نیز نوعی گال روی گل آذین و به قطر تقریبی 8- 6 میلی متر تشکیل میگردد. این اولین گزارش از دو گونه مذکور در ایران میباشد.
بلوط
گال
Andricus burgundus؛ Andricus burgundus؛ Cynipidae
2005
11
22
211
212
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106379_f5a466032f6cf8ec5cc0de4893c9df86.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
گزارش قارچ بیمارگر حشرات Paecilomyces lilacinus از روی سوسک سرشاخه خوار رز Osphranteria coerulescens در ایران
هاجر
حمیدی مطلق
سید ابراهیم
صادقی
سید علی
نجات سالاری
هادی
استوان
حسن
عسکری
محمود
زاهدی
سوسک سرشاخه خوار گلسرخیان به درختان میوه دانه دار و هسته دار مخصوصا تیره رزاسه حمله می کند. خسارت اصلی مربوط به لاروهای این آفت است که با تغذیه از قسمت مرکزی شاخه ها و ایجاد کانالهایی در آن, موجب قطع شدن آوندها و مختل شدن جریان شیره نباتی شده و در نتیجه برگها و شاخه ها پلاسیده و سپس خشک می گردد (اسماعیلی,1375). در بررسیهای انجام شده روی این حشره در منابع موجود تاکنون از عوامل بیمارگر گزارشی ارائه نشده است. بررسی هایی که طی سال 1383 روی این آفت انجام شد منجر به جداسازی و شناسایی گونه ای قارچ از جنس Paecilomyces گردید. گونه های مختلفی از این جنس به عنوان بیمارگر حشرات ونیز دارای اثر کنترل کنندگی روی برخی از نماتدها به خصوص گونه های Meloidogyne در بعضی از کشورها گزارش گردیده است (Vyas et al., 1997).
به منظور شناسایی قارچ، در نیمه اول اسفند ماه سال 1383 شاخه های آلوده به آفت به آزمایشگاه منتقل و نسبت به ثبت تعداد لاروهای مرده و زنده به تفکیک ژنوتیپهای گل محمدی اقدام گردید. با کشت نمونه های لاروی آلوده سوسک سرشاخه خوار گلسرخیان((Osphranteria coerulescens روی محیط کشت PDA، پرگنه های قارچ ظاهر گردید. پس از جداسازی و خالص سازی به روش تک اسپور، نسبت به شناسایی دقیق قارچ اقدام گردید.
روی بدن لاروهای آلوده, میسلیومهای سفید رنگ قارچ با چشم غیر مسلح قابل رویت بودند. پرگنه قارچ روی محیط کشت PDA مخملی به رنگ صورتی مایل به بنفش با حاشیه سفید رنگ می باشد. قطر پرگنه در دمای 24 درجه سانتی گراد در مدت 7 روز 30-35 میلیمتر بوده است. هیفهای قارچ بی رنگ و پراکنده بوده و کمی در محیط کشت فرو رفته اند. کنیدی برها بیرنگ و طویل بوده , طول کنیدی برها 300-400 میکرومتر و عرض آنها 2-3 میکرومتر است. کنیدی برها دارای شاخه های جانبی بوده و فیالیدها در انتهای کنیدی برها تشکیل می شوند (شکل شماره 1). فیالیدها در قاعده متورم و در انتها باریک شده و دارای گردن بلندی هستند. فیالیدها به صورت دوتایی یا خوشه ای در انتهای کنیدی برها تشکیل می شود. طول فیالیدها 6-10 میکرومتر است. کنیدی ها به صورت زنجیرهای طویل و به اشکال بیضی با دو انتهای تیز یا تا حدودی دوکی شکل و بی رنگ بوده و سطح آنها صاف است (شکل 1). رنگ اسپورها در حالت توده ای روی محیط کشت به رنگ صورتی مایل به بنفش می باشد. اندازه کنیدی ها 2*85/2 میکرومتر و به طور متوسط 2*5/2 میکرومتر است. با توجه به مشخصات ماکروسکوپی و میکروسکوپی قارچ بدست آمده و بخصوص رنگ پرگنه (توده کنیدی) و شکل فیالیدها با گردن بلند که از ویژگی های جنس Paecilomyces است و همچنین بر اساس نوشته Pitt and Hocking (1985) قارچ بدست آمده تحت نامPaecilomyces lilacinus (Thom) Samson (Eurotiales: Trichocomaceae) شناسایی و معرفی گردید. این قارچ برای اولین بار در ایران و جهان از روی لاروهای سوسک شاخک بلند گلسرخیان جداسازی و گزارش می شود.
بر اساس نمونه برداریهای انجام شده مرگ و میر طبیعی لاروها بر اثر عامل بیماریزا 73/1 درصد تعیین شد که بیشتر روی ژنوتیپهای 11 و 13 و 19 مشاهده شد. میزان لاروهای آلوده به قارچ در ژنوتیپهایی که شاخه های آنها به طور عمودی واقع شده بودند نسبت به ژنوتیپهایی که شاخه های آنها به طور افقی قرار گرفته بودند، بیشتر بود. این نتیجه گیری را می توان با میزان نزولات جوی بخصوص برفهای فراوان باریده شده در زمستان سال 1383 و نفوذ رطوبت در داخل کانالهای لارو در این ژنوتیپها مرتبط ساخت که شرایط را برای رشد قارچها فراهم کرده است.
بر اساس منابع موجود دامنه میزبانی قارچ Paecilomyces lilacinus نسبتاً وسیع می باشد.در سال 2000 این قارچ همراه با قارچهای Beauveria bassiana وB. brongniartii از روی ساقه خوار قهوه Hypothenemus hampei از کشور اسپانیا گزارش شده است .(Valderrama et al., 2000) این قارچ برای کنترل نماتد ادویه جات در کشور هند مورد استفاده قرار گرفته است (Anandaraj & Peter, 1996). در برزیل در سال 1994 روی Anastrepha fraterculus (Carneiro & Salles, 1994) و در سال 1997 علیه آفت گلخانهای Liriomyza bryoniae از این قارچ استفاده شده است (Borisov & Ushchekov, 1997). در سال 1997 روی پروانه Galleria mellonela و در هند برای اولین بار روی Andraca bipunctata دیده شده است (Debnath, 1998). در سال 1999 این قارچ روی شته Cardamom vein که یک شته ناقل ویروس است گزارش شده است (Mathew et al., 1999).
سوسک سرشاخه خوار گلسرخیان
بیمارگر
گل محمدی
Paecilomyces lilacinus
Osphranteria coerulescens
2005
11
22
213
218
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106380_b77c20f369f41502892afb48ed6b0e9a.pdf
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
IJFRPR
1735-0859
1735-0859
1384
3
2
شناسایی و مطالعه آفات مهم سوزنی برگان در اکوسیستم ها و فضای سبز شهر تهران
محمود
محمدی
حمید
یارمند
این بررسی طی سالهای 1376 تا 1381 روی درختان سوزنی برگ کاشته شده در فضاهای سبز، جنگلکاریها و کمربندهای سبز اطراف تهران انجام گردیده است. برای انجام این کار از ابتدا تا پایان فصل رویش، از پارکها، لچکیها، وسط رفیوژها، میادین و حاشیه خیابانها و پارکهای جنگلی نظیر پارک جنگلی لویزان، شیان، سوهانک، غزال، آبعلی ، باغ گیاه شناسی ملی ایران، پارک پردیسان، آزادگان، جنگلکاریهای اطراف حرم مطهر حضرت امام (ره)، طرح جنات در حاشیه اتوبان تهران-قم، پارک جنگلی چیتگر و پارک 1000 هکتاری ورد آورد بازدید و وضعیت آفات هر یک از درختان سوزنی برگ در مناطق مورد مطالعه به ترتیب ثبت و یادداشتبرداری گردید. جهت نمونه برداری مستقیم، از روی گونههای مختلف سوزنی برگ هر کدام 2 درخت انتخاب و در طول فصل رویش در چهار جهت جغرافیائی نمونهبرداری بعمل آمده و پس از انتقال نمونهها به آزمایشگاه، وضعیت زیستی و مراحل مختلف زندگی هر یک از آفات مشخص گردید. نمونههای جمعآوری شده به روشهای معمول آماده سازی و نسبت به شناسائی آنها اقدام گردید. در این ارتباط تعداد 10 گونه حشره بعنوان آفات مهم و درجه اول مشخص گردید که عبارتند از: 1- سپردار کاجLeucaspis pusilla Loew. (Hom.: Diaspididae): این حشره یکی از مهمترین آفات درختان کاج که تقریباً روی تمام گونه ها و واریتههای کاج مشاهده میشود، میباشد. این آفت در تراکم بالا موجب زرد شدن، خشکیدن سوزنها و نهایتاً سرشاخة درختان کاج میشد. در پارک جنگلی چیتگر و نقاط مشابه از اواسط خرداد تا اواخر آبانماه کلیة مراحل زندگی آفت را میتوان بر روی درختان کاج مشاهده نمود(امید، 1374). در مناطقی مانند پارکهای جنگلی و جنگلکاریها که درختان کاج با تراکم زیاد و بصورت مجتمع کاشته شدهاند لاروها شانس زیادی برای انتقال افقی به درختان مجاور بوسیله باد دارند و بهمین علت تراکم آفت در این مناطق در مقایسه با بوستانها و حاشیة خیابانها که درختان کاج بصورت پراکنده و منفرد میباشند بسیار بیشتر است (میربادین، 1372). 2- Hom.: Lachnidae)) Eulachnus tuberculostemmatas Theobald.: شته مذکور حشرهای است کوچک که بصورت دستجمعی روی سوزنها و غنچههای کاج فعالیت دارد. این گونه از روی درختان کاج در نهالستانها، بوستانها و پارکهای جنگلی اطراف تهران جمع آوری شد. 3- Eulachnus rileyi William 4- Schizolachnus pineti Fabricius 5- سوسک پوستخوار کاج Orthotomicus erosus Woll. (Col.: Scolytidae): میزبان این آفت منحصراً درختان کاج میباشد. سوسک پوستخوار کاج در استانهای مرکزی، فارس و شمال ایران نیز انتشار داشته و اهمیت اقتصادی آن بسیار زیاد است. بر خلاف سایر پوستخواران، این آفت به درختان سالم و شاداب حمله و موجب خشک شدن آنها میشود. 6- شپشک آرد آلود ساحلی Pseudococcus maritimus Ehrh. (Hom.: Pseudococcidae): در فضاهای سبز شهر تهران این آفت به انواع سروها نظیر سروشیرازی، زربین، سرولاوسون، سرو خمره ای، سرو تبری و نیز انواع کاج حمله می کند. پورهها و حشرات کامل معمولاً در اطراف برگ، دمبرگ و ساقههای نازک گیاهان یکساله و یا چند ساله زندگی و با خرطوم خود از شیرة گیاه تغذیه و باعث پژمردگی و ضعف گیاه، ریزش برگها و در نتیجه خشک شدن گیاهان میشوند (محمدی، 1380). 7- شته سرو تبری (Hom.: Lachnidae) Cinara cupressi Buckton.: این آفت شته مذکور روی برگها و شاخههای نازک درختان سرو تبریL.) Franco ) Platycladus orientalis بطور دستجمعی زندگی و از شیرۀ نباتی تغذیه می کند. در نتیجه گیاه بسیار ضعیف شده و در اکثر موارد منجر به خشکیدگی قسمتهای درونی گیاه میزبان میشود. عسلک و ترشحات چسبناک شته سبب میشود که در اوایل و اواخر فصل زنبورهای خرمائی، مورچه ها و زنبورهای معمولی بطرف درختان سرو تبری جلب شوند. این حشره علاوه بر سرو تبری به کامسپاریس و سایر سروها حمله نموده و اهمیت اقتصادی آن در فضاهای سبز شهری بسیار زیاد می باشد. 8- شته سدروس Cinara cedri Mimeur. (Hom.: Aphididae): حشره بصورت کلنی در قسمتهای زیرین جوانه ها و شاخه های نازک زندگی و از شیرة درختان سدروس تغذیه می نماید. آفت با تراکم زیاد در دو فصل از سال (بهار و پائیز) روی درختان سدروس مشاهده و باعث ضعف شدید گیاه و خشک شدن سرشاخه ها می شود. 9- سوسک پوستخوار ریز سرو و سایر سوزنی برگان(Col.: Scolytidae) .Phloeosinus bicolor Brulle: این حشره تا چند سال قبل اهمیت چندانی در اکوسیستمها و فضاهای سبز شهری نداشت. در سالهای اخیر در منطقة 20 شهرداری (منطقه شهر ری و نواحی اطراف) بشدت گسترش یافته و خسارت شدیدی به سوزنی برگان منطقه بویژه درختان موجود در خزانه وارد نموده و اهمیت نسبتاً زیادی در فضاهای سبز شهری پیدا کرده است. 10- کنة دو نقطهای Tetranychus urticae Koch. (Acar.: Tetranychidae): در سطح شهر تهران آفت بویژه در خیابانهای پرتردد و ایستگاههای اتوبوس خیلی زیاد مشاهده می شود و کنهها در فصل تابستان روی سوزنی برگانی نظیر کامسپاریس، سرو شیرازی و زربین صد درصد پشت برگها را فرا گرفته و امکان هر گونه تنفس را از درخت سلب میکنند. ساختار جمعیتی آفت بکمک درجه حرارت بالا و در شرایط آب و هوای خشک تهران تقویت میشود. نکتة مهم و قابل توجه در امر توسعة فضاهای سبز شهری و کشت سوزنی برگان آن است که برخی از آفات مهم درختان کاج و نوئل نظیر پروانة جوانه خوار کاجRhyacionia buoliana Schiff.))، .شپشک سپردار نوئل Schrank.) (Nuculaspis abieti وکنه نوئل Oligonychus ununguis Jacobi.))در حال حاضر در شمال کشور انتشار داشته و دراکوسیستمها و فضای سبز شهر تهران حالت قرنطینهای دارند. برای جلوگیری از ورود چنین آفاتی به این مناطق از انتقال نهالهای خریداری شده از شمال کشور جلوگیری و در صورت اجبار و نیاز، اقدامات احتیاطی و لازم در زمینة آفات قرنطینه ای اعمال گردد تا مانع از ورود آنها به اکوسیستم شهر تهران و سایر شهرها گردد.
سوزنی برگان
فضای سبز
جنگلکاریها
آفات
2005
11
22
219
223
https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106381_38c24fe72848f071c215cab5ff3d0cdd.pdf