پارازیتوئیدهای زنبورهای گالزای بلوط در استان لرستان

عزیزخانی, ابراهیم; صادقی, سید ابراهیم; رسولیان, غلامرضا; امید, رسول; منیری, وحیدرضا; فرآشیانی, محمد ابراهیم; صلاحی, علی

پارازیتوئیدهای زنبورهای گالزای بلوط در استان لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ. 116-13185.

² مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ. 116-13185

³ گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم باغبانی و گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

چکیده

این بررسی طی سالهای 1384-1382 به منظور جمع‌آوری و شناسایی جوامع پارازیتوئیدهای زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae روی دو گونه بلوط، Quercus infectoria و Q. brantiiدر استان لرستان انجام گرفت. در این استان سه منطقه، قلایی واقع در شمال غربی استان، نوژیان واقع در جنوب شرقی و شوراب واقع در جنوب غربی شهر خرم آباد برای نمونه برداری انتخاب گردید. زمان نمونه‌برداری با توجه به شرایط آب و هوایی استان به گونه‌ای انتخاب ‌شد که در زمان نمونه‌برداری، گالها مرحله بلوغ خود را طی کنند. گالها پس از جمع‌آوری در کیسه‌های نایلونی قرار داده شده و به همراه برچسب مشخصات به آزمایشگاه منتقل می‌شدند. نمونه ها در شرایط آزمایشگاه قرار داده ‌شدند. نمونه‌ها هر چهار روز یکبار مورد بررسی قرار گرفته و حشرات خارج شده از گالها بر اساس خانواده، جنس و گونه تفکیک و به همراه مشخصات مربوطه به شیشه حاوی الکل 75 درصد منتقل ‌شدند. در این بررسی 19 گونه زنبور پارازیتوئید متعلق به 12 جنس و 6 خانواده، از بالا خانواده Chalcidoidea با تعداد گونه متفاوت، از روی 22 نوع گال مختلف ایجاد شده توسط زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae، روی دو گونه بلوط Q. infectoria (10 گال) و Q. brantii (12 گال) جمع‌آوری گردید. خانواده Eulophidae با 4 جنس و 6 گونه، دارای بیشترین تعداد گونه در میان خانواده‌های جمع‌آوری شده است. پس از آن، خانواده‌های Torymidae و Eurytomidae هر یک با دو جنس و به ترتیب با 5 و 3 گونه قرار دارند. خانواده‌های Ormyridae (یک جنس) و Pteromalidae (دو جنس) هر کدام با دو گونه و در نهایت خانواده Eupelmidae تنها با یک گونه از کمترین تعداد گونه برخوردار بود. از 19 گونه زنبور پارازیتوئید جمع‌آوری شده، 16 گونه روی گالهای بلوط Q. brantiiو 9 گونه روی Q. infectoriaفعالیت می‌کنند. از این تعداد 3 گونه، به طور اختصاصی روی گالهای Q. infectoria، 10 گونه فقط روی گالهای بلوط Q. brantii و 6 گونه نیز به صورت مشترک گالهای زنبورهای Cynipidae را روی هر دو گونه بلوط پارازیته می‌کنند. نتایج ارائه شده نشان می‌دهد که وجود نسلهای جنسی (گالهای بهاره) و غیرجنسی (گالهای تابستانه-پاییزه) زنبورهای گالزا، مهمترین عامل در افزایش تعداد و تنوع گونه‌های پارازیتوئید روی بلوط Q. brantiiدر مقایسه باQ. infectoriaمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Parasitoids associated with oak gall wasps in Lorestan province

نویسندگان [English]

E. Azizkhani ¹
S. E. Sadeghi ²
G. R. Rasoulian ³
R. Omid ²
V. R. Moniri ²
M. E. Farashiani ²
A. Salahi ¹

چکیده [English]

This study was carried out to collect and identify gall wasps parasitoids on two oak species in Lorestan province during 2003-2005. Three sampling sites were selected to somehow cover distributional range of oak forests. These include: Ghalaii in northwest of the province, Nogian in southeast and Shoorab in southwest of Khoram-Abad city. Sampling dates were determined based on climatic conditions and development stages of gall formation (gall maturation). Collected galls were placed in plastic bags, labeled and transferred to the laboratory and maintained in the laboratory conditions. Samples were examined at four days intervals and emerged insects were screened based on family, genus, and species and placed in vials containing 75% alcohol and labeled accordingly. In this investigation, 19 parasitoid wasps of 12 genera and 6 families belong to Chalcidoidea superfamily were collected on 22 different galls. These galls are formed by Cynipid wasps on two oak species of Q. infectoria (10 galls) and Q. brantii (12 galls). Overall, Eulophidae family with 4 genera and 6 species was the most prevalent of the all collected Chalcidoidea. Torymidae with two genera and 5 species and Eurytomidae with 3 species are in the next levels of abundance. The genera include Eurytoma (one species) and Sycophila (2 species). Other families include Ormyridae (one genera) and Pteromalidae (2 genera) each with 2 species. Eupelmidae with one species is the least family in terms of abundance and species number.Of 19 collected parasitoid wasp species, 16 occurred on Q. brantii galls, with 9 species found on Q. infectoria. Of these, 3 species are specifically occurring on Q. infectoria galls. Ten species only occur on Q. brantii and 6 species are common on both oak species galls. Based on the results, occurrence of sexual and agamic generations account as the most important factor in enhancing abundance and diversity of parasitoid species on Q. brantii compare to Q. infectoria.

کلیدواژه‌ها [English]

Parasitoid
gall wasp
Quercus brantii
Quercus infectoria
Lorestan

مراجع

- پیروزی، ف.، 1376. بررسی و مطالعه فون زنبورهای گالزای بلوط و امکان بهره برداری بیشتر از این گالها در استان لرستان. گزارش پایانی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان. 145 صفحه.

- جزیره ای، م. ح.، و ابراهیمی رستاقی، م.، 1382. جنگل شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران. 560 صفحه.

- دواچی، ع. و شجاعی، م.، 1348. زنبورهای حشره خوار ایران (برسی فونستیک). انتشارات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران. شماره 107. 88 صفحه.

- رخشانی، ا.، طالبی، ع.، صادقی، س. ا.، ابراهیمی، ا. و توروژی، ش.، 1382. گزارش پنج گونه زنبور مرتبط با گالهای نسترن از ایران. نامه انجمن حشره شناسی ایران، 23(1): 107.

- شجاعی، م.، 1359. تحقیقی روی زنبورهای Cynipidae نمونه‌های گالزای آن در فون جنگلهای بلوط ایران. نامه انجمن حشره شناسان ایران، شماره فوق العاده 3.

- عبایی، م.، 1378. آفات درختان و درختچه‌های جنگلی و غیر مثمره ایران. وزارت کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی. 179 صفحه.

- عزیزخانی، ا.، رسولیان، غ.، خرازی پاکدل، ع.، صادقی، س. ا.، توکلی، م. و ملیکا، ج.، a1384. گزارش هشت گونه زنبور پارازیتوئید بالا خانواده Chalcidoidea از گالهای زنبورهای Cynipidae روی بلوط. نامه انجمن حشره شناسی ایران، 25(1): 79.

- عزیزخانی، ا.، صادقی، س. ا.، رسولیان، غ.، خرازی پاکدل، ع.، توکلی، م.، ملیکا، ج. و راس‌پلاس، ج.، b1384. گزارش شش گونه زنبور پارازیتوئید بالا خانواده Chalcidoidea از گالهای زنبورهای Cynipidae روی بلوط. مجله پژوهشی تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 3(2): 225.

- فتاحی، م.، 1373. بررسی جنگلهای بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع (نشریه 101)، تهران. 63 صفحه.

- Askew, R. R. and Nieves-Aldrey, L., 2000. The genus Eupelmus (Hymenoptera: Chalcidoidea, Eupelmidae) in peninsular Spain and the Canary Islands, with taxonomic notes and descriptions of new species. Graellsia, 56: 49-61.

- Askew, R. R., 1984. The biology of gall wasps. In: Ananthakrischan, T. N. Biology of gall insects. Oxford and IBH publishing Co., New Dehli, Bombay, Calcutta. 362 p.

- Bradford, A., Hawkins, R., Askew, R. and Shaw, M. R., 1990. Influences of host feeding-niche and foodplant type on generalist and specialist parasitoids. Ecological Entomology, 15: 275-280.

- Brown, J. M., Abrahamson, W. G., Packer, R. A. and Way, P. A., 1995. The role of natural-enemy escape in a gallmaker host-plant shift. Oecologia, 104: 52-60.

- Clancy, K. M., 1986. Temporal variation in three-trophic-level interactions among willows, sawflies, and parasites. Ecology, 67(6): 1601-1607.

- Eliason, E. A. and Potter, D. A., 2001. Spatial distribution and parasitism of leaf galls induced by Callirhytis cornigera (Hymenoptera: Cynipidae) on pin oak. Entomological Society of America, pp: 280-287.

- Ito, M. and Hijii, N., 2000. Life-history traits in the parasitoid complex associated with cynipid galls on three species of Fagaceae. Entomological Science, 3(3): 471-479.

- Noyes, J. S., 1998. Catalogue of the Chalcidoidea of the world, Biodiversity catalogue database and image library. CD Rom Series, ETIBipdiversityCenter, Amsterdam, The Netherlands.

- Price, P. W., 1986. Interaction among three trophic levels: Gall size and parasitoid attack. Ecology, 67(6): 1593-1600.

- Pujade-Villar, J., 1994. Especies de Mesopolobus (Hymenoptera: Pteromalidae) associadas a agallas de cynipini del nordeste Iberico y notas sobre la validez de M. lichtensteini (Mayer, 1903). Eos, 69: 63-73.

- Quicke, D. L., Wyeth, P., Fawke, J. D., Basibuyuk, H. and Vincent, J. F., 1998. Manganese and zinc in the ovipositors and mandiblles of hymenopterous insects. Zoological Journal of the Linnean Society, 124: 387-396.

- Schonrogge, K., Stone, G. N., Cockrell, B. and Crawley, M. J., 1994. The communities associated

with the galls of Andricus quercuscalicis (Hymenoptera: Cynipidae) an invading species in Britani: a geographical view: 369-389. In: Plant galls (ed. Williams, A. J.), Systematics Special Volume No. 46, Clarendon Press, Oxford.

- Schonrogge, K., Walker, P. and Crawley, M. J., 1996. Alien herbivores and native parasitoids: rapid development structure of the parasitoid and inquiline complex in an invading gall wasp Andricus quercuscalicis (Hymenoptera: Cynipidae). Ecological Entomology, 21: 71-80.

- Schonrogge, K., Walker, P. and Crawley, M. J., 1998. Invaders on the move: parasitism in the sexual galls of four alien gall wasps in Britain (Hymenoptera: Cynipidae). Proceeding of the Royal Society of London, Series B, 256: 1643-1650.

- Schonrogge, K., Walker, P. and Crawley, M. J., 1999. Complex life cycles in Andricus kollari (Hymenoptera: Cynipidae) and their impact on associated paeasitoid and inquiline species. Oikos 84: 293-301.

- Stone, G. N., Schonrogge, K., Atkinson, R. J., Bellido, D. and Villar, J., 2002. The population biology of oak gall wasps (Hymenoptera: Cynipidae). Annual Review of Entomology, 47: 633-668.

- Wies, A. E, Walton, R. and Crego, C. L., 1988. Reactive plant tissue sites and the population biology of gall makers. Annu. Rev. Entomol., 33: 467-486.