بررسی تنوع گیاهی اکوسیستم‌های مرتعی و نقش آن در مدیریت بهینه مراتع (مطالعه موردی: مراتع کرسنک چهار محال و بختیاری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسؤل، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتع‌داری دانشگاه شهرکرد

2 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه شهرکرد

چکیده

یکی از مباحث مورد توجه اکولوژیست‌ها در ارتباط با علوم اکولوژی کاربردی (مثل مرتع‌داری) مبحث تنوع گیاهیست. کاهش تنوع گیاهی اکوسیستم را ناپایدار نموده و توانایی آن در مواجهه با آفات و بیماریها را کاهش می­دهد. این تحقیق که هدف آن بررسی چگونگی مدیریت تیپ­های گیاهی و اولویت‌بندی آن بر اساس تنوع گیاهی تیپ­هاست، در مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری که به‌عنوان یکی از مراتع غنی این استان محسوب می­گردد، با مساحت 576 هکتار در 4 تیپ گیاهی شامل: Astragalus adscendens Boiss. & Hausskn -Agropyrum intermedium (Host) Beauvois- Eryngium billardieri Delaroche،Astragalus verus Olivier -Agropyrum intermedium- Bromus tomentellus Boiss.، Bromus tomentellus-Agropyrum intermediumو Astragalus verus- Bromus tomentellus-Agropyrum intermedium انجام گردید. اندازه (ابعاد) و تعداد کوادرات مناسب نمونه‌برداری به‌ترتیب با روش کوادراتهای تو در تو (حلزونی) و روش آماری محاسبه تعداد پلات برای هر تیپ گیاهی تعیین شد. نمونه‌برداری با کوادرات 1×2 مترمربعی به روش سیستماتیک- تصادفی با کاربرد تعداد30 کوادرات در امتداد 2 ترانسکت 200 متری (در طول هر ترانسکت 15 کوادرات) در هر تیپ گیاهی انجام شد. به‌منظور بررسی تنوع گیاهی از شاخص‌های مارگالف و منهینیک برای غنای گونه­ای، شانن-وینر و سیمپسون برای یکنواختی و تنوع استفاده شد. نتایج نشان داد که تیپ­های 1 و 2 به‌ترتیب بالاترین و کمترین میزان تنوع را داشتند. در صورتی که یکی از اهداف مهم مرتع‌داری را حفظ تنوع گیاهی بنامیم، حفظ تیپ گیاهی 1 باید یکی از اولویت­های عمده مرتع‌داری قرار گیرد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rangeland management based on species diversity of rangeland types (Case study of Karsanak Rangeland of Chaharmahal-Va–Bakhtiari)

نویسندگان [English]

  • J. Pairanj 1
  • A. Ebrahimi 2
  • A. Ranjbar 2
چکیده [English]

During recent years, increasing attention has been devoted to plant diversity by ecologists and range managers. Loss of plants causes ecosystem instability which in turn reduce its ability to withstand pests and diseases damage.This research was performed in Karsanak Rangeland as one of the richest rangelands of Chaharmahal-Va–Bakhtiari province, with 573ha, and four vegetation types include, Astragalus  adscendens - Agropyrum intermedium- Eryngium billardieri, Astragalus verus- Agropyrum intermedium-Bromus tomentellus.Agropyrum intermediumBromus tomentellus- Agropyrum intermedium, Astragalus verus- Bromus tomentellus. Size and number of sampling quadrats were determined based on the nested (spiral) quadrat  and appropriate statistical method, respectively.Sampling was carried out 1 × 2 m2 quadrat in a systematic way, with the use of random number quadrat 30 along two 200 m transect in each vegetation type. In order to study plant diversity, index of Margalef and Menhinick for species richness, and Shannon -Weiner and Simpson for uniformity and diversity were applied. The results showed that type 1 and 2, had the highest and the lowest diversity, respectively. If we call plant diversity protection an important objective in range management, then the protection of type one should be a major priority for the area.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • rangelands
  • plant diversity
  • Plant species Analysis
  • Plant richness

مراجع

-  اسدی، م.، معصومی، ع. ا.، خاتمساز، م. و مظفریان، و. ا.، 1381– 1367. فلور ایران(شماره­های 38-1)، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
- پای رنج، ج.، 1388. تعیین تولید قابل دسترس با در نظر گرفتن عوامل مؤثر، با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی. پایان نامه کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد. 153صفحه.
- پوربابایی، ح.، 1377. تنوع زیستی گونه­های چوبی و اکوسیستم آنها در استان گیلان(هیرکانی غربی). رساله دکتری. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور.263صفحه.
- حسینی، س. م.، 1380. بررسی تنوع زیستی جنگل­های سوزنی برگ شمال ایران، مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت جنگل­های شمال و توسعه پایدار، مقالات پوستری، صفحه 49-35.
- سلامی، ا.، زارع، ح.، امینی اشکوری، ط.، اجتهادی، ح. و جعفری، ب.، 1380.  بررسی ومقایسه تنوع گونه­ای گیاهان دو عرصه چرا وقرق مرتع کهنه لاشک نوشهر. فصلنامه پژوهش سازندگی در منابع طبیعی، 75: 46-38.
- غلامی، ع.، اجتهادی، ح.، قاسم زاده، ف.، و قرش الحسینی، ج.، 1385. تنوع زیستی گونه­های گیاهی اطراف منطقه حفاظت شده دریاچه بزنگان. مجله زیست شناسی ایران، 19(4): 407-398.
-  قهرمان، ا.، 1378-1354، فلور رنگی، جلدهای 20-1. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
- مصداقی، م.، 1379. بررسی غنای گونه­ای وفرم­های رویشی تحت سطوح بهره­برداری در علفزارهای نیمه استپی شمال شرق ایران، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 7 (3): 55-62.
-  مصداقی، م.، 1380. توصیف و تحلیل پوشش گیاهی(ترجمه). انتشارات دانشگاهی مشهد، 287 صفحه.
-  مصداقی، م.، 1384. بوم شناسی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 129صفحه.
-  مصداقی، م.، 1386. مرتع‌داری در ایران. انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ پنجم، 333صفحه.
-  مقدم، م. ر.، 1384. اکولوژی گیاهان خاکروی. انتشارات دانشگاه تهران، 701 صفحه.
- میرداوودی، ح. ر. و زاهدی پور، ح. ا.، 1384. تعیین مدل مناسب تنوع گونه­ای برای جوامع گیاهی کویر مغان اراک و تأثیر برخی از عوامل اکولوژیک بر آن. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 68: 65-56.
-  Ansquer, P., Duru, M., Theau, J. P, Cruz, P., 2008. Functional traits as indicators of fodder provision over a short time scale in species-rich grasslands. Annals of Botany, 103: 117-126.
-  Barnes, B. V., Zak, D. R., Denton, S. R. and Spurr. S. H., 1998. Forest Ecology, 4th edition. John Wiley & Sons, Inc., New York. 774 pp.
-  Bleich, V. C., Kie, J. G., Loft, E. R., Stephenson, T. R., Oehler Sr., M. W. and Medina, A. L., 2005. Managing rangelands for wildlife: 873–897. In: Braun, C. E., (Ed). Techniques for wildlife investigations and management. Sixth edition. The Wildlife Society, Bethesda, Maryland, USA.
-  Diaz, S., Lavorel, S., de Bello, F., Quétier, F. & Grigulis, K., 2007. Incorporating plant functional diversity effects in ecosystem service assessments. Proceedings of the NationalAcademy of Science, 104(52): 20684-20689.
-  Ganis, p., 1992. Diver: A program for diversity measures in ecology. University of Trieste. Distributed by scientia publishing, Budapest, Hungary.
-  Ives, A. R. and Carpenter, S. R., 2007. Stability and Diversity of Ecosystems. Science, 317: 58 -62.
-  Jenkins, M. A. and Parker, G. R., 1998. Composition and diversity of woody vegetation in silvicultural openings of southern Indiana forest. Forest ecology and management,109: 57-74.
-  Kuchler, A. W. and Zonneveld, I. S., 1988. Vegetation Mapping. Handbook of Vegetation Science. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands. 635 p.
-  Loreau, M., Naeem, S. and Inchausti, P., 2002. Biodiversity and ecosystem functioning: synthesis and perspectives. OxfordUniversity Press, Oxford, United Kingdom.
-  Matus, G. and Tothmeresz, B., 1990. The effect of grazing on the structure of a sandy grassland: 23–30. In: Krahulec, F., Agnew, A.D.Q., Agnew, S. and Willems, J.H. (Eds): Spatial Processes in Plant Communities. PSB, Hague.
-  Rechinger, K. H., 1963–1998. Flora Iranica, Vol.1–173, Akademische Druck und Verlagsanstalt, Graz.
-  Smith, F., 1996. Biological diversity, Ecosystem stability and economic development. Ecological Economices, 16: 191-203.
-  Stoddart, L. A., Smith, A. D. and Box, T. W., 1975. Range management. McGraw-Hill, New York, U.S.A. 532 p.
-  West, N.E., 1993. Biodiversity of Ranglans. Journal of Range management, 46: 2-13.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 مرداد 1389
  • تاریخ بازنگری: 05 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 17 اسفند 1389

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار